Dünyada bundan daha eskisi yok! Üstelik de Mardin'de!
Tam 7.500 yaşında bir oyuncak. Dünyanın şu ana dek bulunmuş en eski oyuncak arabası hatta belki de eldeki en eski oyuncağı. Türkiye'de bir müzede...
Her ne kadar insanlık tarihinin en eski oyuncağının çamurdan yapılmış toplar ya da kartopu olduğunu iddia eden araştırmacılar olsa da; oyuncak alanında araştırma yapan arkeolog, sosyolog ve tarihçilerin elde ettiği bilgilere göre, tarihin en eski oyuncağının M.Ö.5 yüzyıLda Mısır'da yapılan tahta atlar olduğu sanılıyor.
Son zamanlara kadar müzelerde yer alan verilere göre en eski oyunca İskoçya'da bulunmuş 4.000 yıldan daha eski taştan yapılmış toplar olduğu sanılıyordu.
Oysa dünyanın günümüze ulaşan en eski oyuncağı Mardin Müzesinde sergileniyor. Kalkolitik Döneme ait olan bu tarihi oyuncak takriben M.Ö. 5500'lü yıllara ait. Dünyanın en eski oyuncak arabası olma ünvanını taşıyan bu arkeolojik bulgu belki de aynı zamanda dünyanın en eski oyuncağı ünvanına da sahip.
Bir kaç yıl önce bir vatandaş bahçesinde çalışma yaparken bulduğu bu tarihi parçanın dünyanın en eski oyuncağı olduğunu bilemezdi. Vatandaşın getirdiği parçayı inceleyen Mardin Müzesi arkeologları, oyuncağın 7 bin 500 yıllık olduğunu tespit ettiler.
Oyuncak şu an Mardin Müzesinde "Oyuncak Araba Kalkolitik Dönem - M.Ö. 5500 - 3000" etiketiyle sergileniyor.
REPLİKASINI YAPTILAR
Mardin'in Kızıltepe ilçesindeki arkeolojik kazılarda gün yüzüne çıkarılan ve milattan önce 5500-3000 yıllarına tarihlenen oyuncak arabanın kopyası, TOFAŞ Ar-Ge Prototip Atölyesi'nde kil ve toprak karışımıyla yapıldı.
Orijinali Mardin Müzesi'nde sergilenen arabanın replikası, Türkiye'nin alanındaki ilk ve tek müzesi olan, ziyaret edenleri Anadolu arabalarının binlerce yıllık değişim yolcuğuna çıkaran TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi'nin gezi rotasındaki başlangıç noktasında konumlandırıldı.
Daha önce Balıkesir Üçpınar Tümülüsü'nde ortaya çıkan 2600 yıllık at arabası buluntuları ve tekerlek parçalarının aslına uygun yapılmış versiyonları, müzenin başlangıç noktasını oluştururken, şimdiyse yaklaşık 7 bin 500 yıllık oyuncak araba replikası ziyaretçileri karşılıyor.
Müze yöneticisi Aylin Tatlı, oyuncak araba buluntusunun önemini anlattı.
Oyuncak arabanın milattan önce 5500-3000 yıllarına tarihlendirildiğini belirten Tatlı, "Mardin Kızıltepe'deki kazılarda, yüzey araştırmalarında bulunmuş bir araba. Orijinali Mardin Müzesi'nde sergilenmekte. Biz gereken özel izinleri alarak, bu arabanın 3D çekimlerini yaptırıp replikasını müzemizde sergilemeyi tercih ettik. Şimdiye kadar bilinen araba buluntularının aslında çok daha eski bir tarihe gittiğinin en büyük göstergesi. Bu buluntu, yapılacak kazıların ilerleyen süreçlerde, çok daha eskiye gidebilecek bir araba tarihinin sinyalini vermekte." diye konuştu.
Tatlı, İskoçya'da bulunan ve milattan önce 4000 yıllarına tarihlendirilen topların daha önce bilinen en eski oyuncak olduğunu aktaran Tatlı, "Türkiye topraklarından böyle bir buluntunun çıkması, aslında medeniyet tarihinde arabanın çok eski bir geçmişi olduğunu gösteriyor. Biz de bu reprodüksiyonla birlikte ziyaretçilerimize daha keyifli bir anlatım sunmayı hedefliyoruz." ifadesini kullandı.
Oyuncak arabanın müzede ziyaretçilerin ilgisini çektiğini dile getiren Tatlı, şunları kaydetti:
"Müzede daha arabaları görmeden, arabaların hikayesini bilmeden önce direkt olarak bu reprodüksiyonla karşılaşıyorlar. Dolayısıyla çok ilgi çekiyor. İlgili ziyaretçilerimiz var. 'Bu hangi kazıdan çıktı' diyen var. Mardin Müzesi'nde görenler de var. Çocukların da çok ilgisini çekiyor. Okul gruplarına da gezilerimizi yaptırırken zaten hakkında detaylı bilgiler de veriyoruz."
"Yeni ustaların eski ustalara teşekkürü" minvalinde bir müze
TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi'nin ziyaret edenleri en eski ulaşım araçlarından bugün kullanılan teknolojiye kadar arabaların tarihteki yolculuğuna çıkardığını ifade eden Tatlı, oyuncak arabanın sergilenmeye başlamasıyla bu tarihi yolculuğun daha da geriye gittiğini söyledi.
Tatlı, müzenin 17 dönüm arazide kurulu olduğuna dikkati çekerek, şöyle konuştu:
"Aynı zamanda bir sanayi mirası kalıntısı. 1850'li yıllarda ipek fabrikası olarak açılmış, 1979'a kadar üretimini devam ettirmiş ve sonrasında atıl kalmış. 90'lı yılların sonunda Bursa Büyükşehir Belediyesi ve TOFAŞ arasında imzalanan bir protokolle TOFAŞ Bursa Anadolu Arabaları Müzesi'ne dönüşmüş. Sadece arabalar değil, aynı zamanda bir mimarinin de ayaklandırılmış, hayat verilmiş olması, çok önemli. Bu binada eski arabaların bir buluntudan yola çıkarak, günümüz otomobillerine kadar tematik bir anlatımla sunulması, insanları etkileyen bir yaklaşım. 'Yeni ustaların eski ustalara teşekkürü' minvalinde bir müze. Dolayısıyla araba sanayinin binlerce yıllık tarihini burada gözlemleyerek, günümüz otomobillerinin ne aşamalardan esinlenerek, ne şekilde oluşturulduklarının çok güzel bir göstergesini bu müzede gözlemleyebiliyoruz."
