Yüksek basınç zehir saçıyor: Türkiye'nin yüzde 92'si kirli hava soluyor

Uzmanlar son günlerde İstanbul gibi birçok kentte artan hava kirliliğine dikkat çekiyor. Böyle bir artış sürerken halkın sağlığı için ciddi uyarılarda bulunuyorlar.

Son günlerde İstanbul ve birçok kentte oluşan sisli hava kirliliğine neden oluyor. Yüksek basınç etkisiyle yüzeyde biriken kirletici partiküllerin yanı sıra İstanbul'daki kirlilik adeta pus bulutlarına neden oluyor. İstanbul'da Küçükçekmece'den Çekmeköy'e kadar uzanan ve nüfusun büyük bölümünün ikamet ettiği semtlerde kirlilik değerleri limitleri aşarken, İstanbul'un yanı sıra Ankara Ulus ve Düzce'de PM10 kirliliğinin en yoğun olduğu şehirler olarak göze çarpıyor. 

SINIR DEĞERİN ÜZERİNDE

Sis nedeniyle son 3 gündür ciddi hava kirliliği oluştuğunu dile getiren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı eski Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk ise özellikle sabah saatlerinde oluşan puslu havanın yüksek basınç etkisiyle yüzeye çöktüğünü de söyledi. Hava kirliliğindeki artışın endişe verici olduğunu da sözlerine ekleyen Prof. Dr. Öztürk, “Vatandaşlar, sisli ve puslu günlerde açık havada spor aktivitelerinden kaçınılmalı. İstanbul'un neredeyse tamamında 50 mikrogram/metreküp sınır değeri geçmemesi gereken PM10 seviyesi sınır değerin üzerinde" diye konuştu.

HASTA EDER!

PM2.5 değerlerinin bilinmediğini ifade eden Prof. Dr. Öztürk, "PM 2.5 değerlerini bilmiyoruz ancak limitler aşılmışsa bir adet sigara içmiş gibi zehir soluduğumuz anlamına gelir. Kirli hava kan dolaşım sistemine karışıp, zarar veriyor. Bir insan günde 12 bin ila 14 bin litre hava solumaktadır. Ancak İstanbul’da özellikle sabah ve akşam saatlerinde kirli hava oluşuyor. Bu havayı soluyan hasta olur" dedi.

DİZEL ARAÇ ETKİSİ

Meteoroloji Mühendisi Prof. Dr. Selahattin İncecik ise yüksek basınç etkisiyle oluşan sisli havanın partikül madde kirliliğine neden olduğuna dile getirirken, şu uyarıları sıraladı: “İstanbul ve Ankara’daki hava kirliliğinin temel sebebi dizel araçlar. Sanayinin hakim olduğu yerlerde ise bacalardan çıkan tozlar ve termik santraller havayı kirletiyor. Dizel araçların yasaklanması, yerine elektrikli araçların ikame edilmesi gerekir. Türkiye genelinde etkinliğini sürdüren yüksek basınç nedeniyle kirleticiler yayılmadığı gibi, atmosfer hacmi küçülüyor. Hacim küçüldükçe hava kirleticileri yüzeye doğru çökmeye başlıyor. Normal şartlarda, yüksek basıncın olmadığı dönemlerde kirleticiler rüzgârın şiddeti ile dağılarak seyrelir, bu sayede konsantrasyon dediğimiz kirletici değerleri düşer."

"Nüfusun yüzde 92'si kirli hava soluyor"

KARA RAPOR

Öte yandan Temiz Hava Hakkı Platformu’nun geçtiğimiz günlerde yayımladığı 'Kara Rapor 2024’ araştırmasından çıkan sonuçlar da yaşanan vehamete ışık tutuyor. Türkiye’de nüfusun yüzde 92’sinden fazlasının hala Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre kirli hava soluduğu kaydedilen raporda şu uyarılar sıralanıyor: 

Raporda çözüm önerileri ise şöyle sıralanıyor: 

"Türkiye enerjide fosil yakıtlara bağımlılığını hızla azaltmalı. PM2,5 için ulusal limit değer belirlenmeli ve yürürlüğe alınmalı. Hava kalitesi izleme çalışmaları iyileştirilmeli."

SADECE 13 ŞEHİR 

Raporda, 2023 yılında en yüksek PM10 ortalamasına sahip olan 10 il Malatya, Kahramanmaraş, Osmaniye, Hakkari, Aydın, Batman, Iğdır, Şırnak, Gaziantep ve Kilis olarak sıralanıyor. Yıllık ortalaması, PM10 limit değerinin (40 µg/m3) altında gerçekleşen, temiz olan şehirler ise; Adıyaman, Bitlis, Karaman, Isparta, Antalya, Bilecik, Kırşehir, Trabzon, Giresun, Rize, Sinop, Afyonkarahisar, Samsun olarak vurgulanıyor.