"Zengezur koridoru" meselesi nedir? İran'ı endişelendiren ne? Türkiye destekliyor mu?

Zengezur Koridoru Azerbaycan’ın ana kısmını onun bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile bağlayan bir ulaşım koridorudur.

Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru, İkinci Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan tarafından kazanılmasının ardından Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes antlaşmasının 9. maddesi gereğince Azerbaycan ile eksklav parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında bağlantıyı kuracak olan koridordur. Koridor Ermenistan topraklarında inşa edilecektir. Koridorun güvenliği Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Sınır Muhafıza Servisi tarafından sağlanacaktır.

Zengezur Koridoru Azerbaycan’ın ana kısmını onun bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile bağlayan bir ulaşım koridorudur. Daha geniş anlamda, Zengezur Koridoru, Nahçıvan’ı Azerbaycan ve Türkiye ile bağlayarak, Nahçıvan’dan Türkiye’ye, oradan Akdeniz üzerinden diğer batı ülkelerine, bir sözle, bölge ülkelerine Çin, Orta Asya-Azerbaycan-Türkiye-Avrupa transit-ulaşım hattını kullanma imkânı sağlar. Sonuçta, Bakü-Tiflis-Kars demir yolu ile birlikte, Azerbaycan Nahçıvan üzerinden Türkiye aracılığıyla Avrupa’ya giriş imkânına sahip olur. Terter ve Arpa nehirlerinin üst akışından Aras nehrine kadar olan Zengezur koridorunun uzunluğu yaklaşık 130 km, yüksekliği ise 3904 metredir. Bu dağ silsilesi ile Karabağ platosu arasında yer alan bölge Zengi Vadisi olarak da adlandırılır.

İran'ın açıklaması

Abbas Arakçi'nin tepkisi, Rusya'nın Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir barış anlaşması üzerinde mutabakatın sağlanması ve karadan bir koridor açılmasına yönelik çalışmalar konusunda "iletişimin açık tutulmasından" yana olduğunu açıklamasından sonra geldi. Arakçi, sosyal medya platformu X hesabından İngilizce yaptığı açıklamada, "Bölgesel barış, güvenlik ve istikrar sadece bir tercih değil, milli güvenliğimizin temel direğidir.

"Kuzeyden, Güneyden, Doğudan, Batıdan komşularımızın toprak bütünlüğüne veya sınırların yeniden çizilmesine yönelik herhangi bir tehdit kesinlikle kabul edilemez ve İran için kırmızı çizgidir" ifadelerini kullandı.

İran'ın endişesi

Tahran başından beri Kafkaslar'da "jeopolitik değişiklikler" istemediğini belirterek projeye karşı çıkıyor. İran, koridorun Ermenistan'a doğrudan kara erişimini kesebileceğinden endişe ediyor. İran Dışişleri Bakanlığı, 2 Eylül'de bakanlıktan üst düzey bir yetkilinin Rusya'nın Tahran Büyükelçisi Aleksey Dedov ile görüştüğünü ve İran'ın Kafkasya'daki "jeopolitik değişikliklere" karşı tutumunu yinelediğini açıklamıştı.

Açıklamada, İran'ın bölgedeki tüm ülkelerin "bölge ülkeleri arasında işbirliği geliştirmeye yardımcı olmaya" çalıştığı ve "çıkarlara ve meşru endişelere dikkat etmeyi" vurguladığı belirtildi.

İki yetkilinin ayrıca İran, Rusya ve Azerbaycan dışişleri bakanlarının yakın zamanda yapacakları toplantının yanı sıra "3+3 danışma mekanizmasının" gelecek toplantısını da ele aldığı belirtildi. "3+3 platformu" Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan'ın yanı sıra komşuları İran, Rusya ve Türkiye'yi de içeriyor.

Ancak üç yıl önce teklif edildiğinden bu yana bu formatta yalnızca iki toplantı yapıldı ve Gürcistan, başlangıcından bu yana toplantılara katılmayı reddetti.

Türkiye Zengezur Koridoru projesini destekliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak 13 Temmuz'da yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullanmıştı:

"Zengezur Koridoru özellikle Azerbaycan, Ermenistan ve İran herkesin çıkarına olacak stratejik koridordur ve bu koridor devreye girdiği anda İran da rahatlayacak, Azerbaycan da rahatlayacak.

"Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev için o koridor çok önemli. İnşallah oradaki raylı sistem devreye girdiği anda burada Azerbaycan çok çokrahatlayacak.