Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) nedir? Ne işe yarar? Ne zaman devreye girecek?

Türkiye’de akaryakıt sektöründeki kayıt dışılığı önlemek amacıyla geliştirilen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), 1 Ocak 2025’te kademeli olarak devreye girecek.

Bu yenilik, hem sektörü hem de bireysel ve kurumsal araç sahiplerini yakından ilgilendiriyor. Ancak, sistemle ilgili yanlış anlaşılmalar ve kafa karışıklıkları da şimdiden gündemde. 

UTTS nedir,neden geliştirildi?

Akaryakıt sektörü, yüksek kayıt dışılık oranıyla uzun süredir dikkat çekiyor. Bugüne kadar kullanılan taşıt tanıma sistemleri, petrol dağıtım şirketlerinin kendi uygulamaları üzerinden manuel olarak işliyordu. Bu sistemlerde pompacılar, araç plaka bilgilerini istasyonlardaki ödeme kayıt cihazlarına manuel olarak girdiği için sistem açıkları oluşabiliyordu. Kayıtsız fişlerin başka araçlara girilmesi gibi usulsüzlükler, şirketlerin haksız kazanç sağlamasına yol açıyordu.

UTTS, bu sorunların önüne geçmek için geliştirilen bir çözüm. Yeni sistem, araçlara takılacak taşıt tanıma birimi cihazları ile işlemlerin daha güvenli ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacak. Sistemin amacı, kayıt dışı işlemleri engellemek, devletin vergi kayıplarını önlemek ve sektördeki denetimi artırmak.

UTTS KİMLERİ KAPSIYOR?

1 Ocak 2025 itibarıyla, UTTS’ye ilk dahil olması gerekenler şirket araçları olacak. Şirketler, yakıt masraflarını gider gösterebilmek için araçlarına Taşıt Tanıma Birimi (TTB) cihazını taktırmak zorunda. Ancak bireysel araç sahipleri için bu sistem zorunlu değil. 1 Temmuz 2025’ten itibaren, sıfır kilometre araç satın alan herkes, bu sisteme dahil olacak. Sistem, daha çok ticari işlemleri ve şirket araçlarını hedef alıyor.

NE ZAMAN BAŞLAYACAK?

Sistem, 1 Ocak 2025’te şirket araçları için devreye giriyor. Bu tarihten itibaren yakıt masraflarını gider olarak göstermek isteyen şirketlerin TTB cihazını taktırması gerekiyor. Bu cihazı taktırmayan şirketler, yakıt masraflarını gider olarak gösteremeyecek. Uygulamanın ilk etapta yaklaşık 8 milyon şirket aracını etkilemesi bekleniyor.

ŞAHISLAR İÇİN DE GEÇERLİ Mİ?

Bireysel kullanıcılar için UTTS zorunlu değil. Ancak 1 Temmuz 2025’ten itibaren satın alınacak tüm sıfır kilometre araçlarda TTB cihazı zorunlu olacak. Daha önce satın alınan sıfır kilometre veya ikinci el araçlar için bu zorunluluk bulunmuyor. Ayrıca bireysel taşıt tanıma kullananlar, 30 Haziran 2025’e kadar başvurularını tamamlamalı.

TTB CİHAZI İÇİN KAÇ TL ÖDENECEK?

2024 yılı birim fiyat listesine göre TTB cihazı, 1.810 TL + KDV karşılığında monte edilecek. Bu tutar, cihazın montaj hizmetini de kapsıyor. Ancak 2025 yılı için fiyatlar henüz açıklanmadı.

NASIL BİR CIHAZ BU? NEREYE TAKILACAK?

TTB, araçların yakıt deposuna takılan küçük bir cihazdır. Bu cihaz, yakıt dolumu sırasında üzerindeki sensörlerle plaka bilgisini pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak iletir. Böylece işlem, manuel müdahale olmadan güvenilir bir şekilde tamamlanır.

NASIL BAŞVURULACAK?

Başvuru işlemleri için taşıt sahipleri veya şirketler, www.utts.gov.tr adresine girerek “UTTS Ana Kullanıcı Hesabı” açabilirler. Bu sistem üzerinden başvuru süreçleri tamamlanacak ve takip edilecek.

NEREDE VE NASIL TAKILACAK?

Montaj işlemleri, Darphane tarafından yetkilendirilmiş profesyonel taşıt montaj servisleri tarafından yapılacak. Türkiye genelinde 78 şirket ve 1000 noktada montaj hizmeti sunulacak. En yakın montaj noktasını bulmak için UTTS’nin resmi sitesindeki “Montaj Noktası” bölümüne göz atabilirsiniz.

UTTS NASIL ÇALIŞACAK?

UTTS sistemi, akaryakıt satışlarını dijital ortamda takip eder. Yakıt dolumu sırasında, TTB cihazı üzerinden plaka bilgisi pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak aktarılır. Bu sistem, akaryakıt alım-satım işlemlerini kayıt altına alarak usulsüzlüklerin önüne geçer.

KAÇ İSTASYON VE KAÇ ARACI KAPSIYOR?

Türkiye’de yaklaşık 12.500 akaryakıt istasyonu bulunuyor. UTTS ilk etapta 8 milyon şirket aracını kapsayacak. 1 Temmuz 2025 itibarıyla, satın alınan tüm sıfır kilometre araçlara da uygulanacak. 2026’dan itibaren her yıl yaklaşık 1 milyon aracın sisteme dahil olması bekleniyor.

UTTS NE İŞE YARAR?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e göre, 2022’de sadece akaryakıt sektöründe 75 milyar TL’lik usulsüz fiş ve faturalarla yaklaşık 15 milyar TL’lik vergi kaybı yaşandı. UTTS, bu kaybın önüne geçmek ve sektördeki kayıt dışılığı engellemek için devreye alınacak. Sistem sayesinde yıllık 15 milyar TL’den fazla vergi kaybının önlenmesi hedefleniyor.