Mardin yöresel çocuk oyunları sizi eski zamanlara götürecek. Oyunlar nelerdir? Nasıl oynanır?

Mardin’de çocuklar, bilgisayar oyunu ve oyuncaklarla tanışmadan önce, sokak ve grup oyunları çok popülerdi. Mardin’de çocuklar, küçük yaşta meslek öğrenmeleri için ustaların yanına çırak verilirdi. Henüz çıraklık yaşına gelmeyen çocukları, ev avlularında saklambaç oynarken veya uçurtma uçururken de görmek mümkündür.

Çocuk ve gençler arasında yaygın oynan oyunları şöyle sıralayabiliriz: Altıtaş, evcilik, sobe (saklambaç), gülle (misket), âşık, bardak yıkmaca, çelik çomak, topaç, kutu kutu pense, üçtaş, uzun eşek, çember çevirme, yakan top, ip atlama, istop, bezirgânbaşı, çuval yarışı, yeditaş, seksek, tombala, halat çekme, yağ satarım, tavşan kaç, orta sıçan, körebe, mendil kapmaca ve birdirbir gibi oyunları vardır.

Gülle (misket):

Mardin’ de oynanan çok eski bir oyundur. Taş ve topraktan yapılan miskete benzer bir oyun aracıyla oynanır. Bugünkü misket oyunun kuralları geçerlidir.

Yeditaş (Kıtkıt):

Yeditaş oyunu iki kişinin oynadığı biroyundur. Yeditaş da yere konulur. Bir tanesi alınır, havaya fırlatılır. Fırlatırken yerden bir taş almaya çalışılır. Önce birer taş alınır. Sonra iki, üç, dört şeklinde devam eder. Bir sonraki aşama köprü kurma aşamasıdır. Oyuncu eli ile köprü kurarak bir taşı havaya atarken diğer taşları köprüden geçirmeye çalışır. Taşların hepsi köprüden geçirilirse oyun biter.

Âşık oyunu:

Geçmişi çok eskilere dayanan âşık oyunu; çift tırnaklı küçükbaş hayvanların diz kapakları olan âşık kemiğiyle oynanır. Kemiğin dört ana ve iki küçük yüzü vardır. Amaç, kemikleri belirli bir teknikle atıp dik durmalarını sağlamaktır. Bu gün hala sokaklarda oynanan bir oyundur.

Hadra Bedra Oyunu

Birkaç çocuk yere oturur, ayaklarını taban tabana gelecek şekilde uzatırlar. Çocuklardan biri işaret parmağıyla ayakları sayarak tekerleme okumaya başlar: “Hadra Bedra Şamlıdır / Elleri kınalıdır / Şam’dan üç adam gelmiş / Üçü de paralıdır / Bırgıl bırgıl bırgıl.” Çocuklar ayaklarını sürterler ve sırası gelen çocuk tekerlemeyi yineler. Bu tekerleme, kültürün sınır ötesinden etkileşimlerine ve ekonomik boyutuna gönderme yapar gibidir.

Hecencele Mecencele Oyunu 

Birkaç çocuk ellerini üst üste koyar; başparmak ile işaret parmağının uçlarıyla bir şey kaldırır gibi birbirlerinin ellerini tutup şu tekerlemeyi okurlar: Hasan amca ormanda / Ağaçlara taş atar / Ceylanlar ürker kaçar / Kuşlar pır eder uçar / Pır pırrr pırrr pırrr.” Sonra da elleriyle uçan kuş taklidi yaparlar.

Çelik Çomak 

Çelik çomak oyunu olarak da bilinen bu oyun hem tekli hem de takım şeklinde oynanılabilir. Yerde bir çukur oluşturulur ya da iki taş yan yana getirilip çelik boyunda ayarlanır. Çeliği en fazla sektiren kişi/grup tarafından oyun başlatılır. Oyuna başlayan kişi tarafından çelik çukurun üstüne yatay olarak bırakıldıktan sonra çomakla çeliğe vurulup havaya kaldırılıp uzağa fırlatılmaya çalışılır. Rakip takım tarafından ise çelik havada yakalanmaya çalışılır. Rakip takım tarafından çelik havada yakalanırsa oyunu başlatan takıma belirlenen puanı verilmez. Daha sonra çomak çukurun yanına bırakılır diğer takım tarafından çelik düştüğü yerden çukura ve çomağa değdirilmeye çalışılır. Rakip takım tarafından çelik çomağa değdirilirse puan rakip takım tarafından alınır. Değdirilmese diğer takım tarafından çelik alınıp sektirilmeye başlanır. Takım en fazla üç defa sektirebilir. 3 sektirmede bir puan alınır. Çelik uzağa atılır ve çukurla çeliğin düştüğü aradaki mesafe çomak boyuyla sayılır. Oyun başında belirlenen sayıya ulaşan takım tarafından oyun kazanılır.

Tekerlek Döndürmece

Araba tekerleği lastiği Kaç kişi varsa genellikle yokuş aşağı bir yola gidip tekerlekleri hep beraber aşağıya doğru hızlıca döndürülür ve önceden belirlenen çizgiye kadar tekerlek hızlandırılabilir. Belirlenen çizgiden sonra tekerleğe dokunan olursa oyundan çıkmış sayılır. Oyunun sonunda tekerleğini en uzağa doğru döndürebilen kişice oyun kazanılır.