Mardin'in Konumu, Yukarı Mardin, Aşağı Mardin Ne Anlamlar Taşıyor? Halk Arasında Neden İki Farklı İsimle Kullanılıyor?

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en merak edilen şehirlerinden biri olan Mardin, şehrin Ortaçağ kent dokusunu koruyor olması, tarihi yapıları, farklı dil ve dinlere mensup insanların doğal birlikteliği ve bir kısmı hâlâ sürdürülen adet ve gelenekleri bu merakı körükleyen unsurlarla dolu.

Mardin bir tepenin yamaçlarına kurulmuştur. Nüfus arttığında şehir batıya doğru genişlemiş ve Yenişehir meydana gelmiştir. Mardinliler kendi aralarında konuşurken Eski Şehir için “yukarı”, Yenişehir içinse “aşağı” derler. Eski Şehir, görülmeye değer dini yapıları, geleneksel taş evleri, labirent misali daracık sokakları, müzeleri ve çarşılarıyla keşfedilmeyi bekleyen bir hazinedir. Eski şehri batı-doğu yönünde boydan boya bir yol keser; bu yolun adı Birinci Cadde’dir. Bu cadde I. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından açılmıştır. Şehrin Hıristiyan dönemi kiliselerinin hemen hepsi yolun alt ya da üst tarafındadır. Yol boyunca Artuklu döneminden kalma camiler vardır. Çarşılara yine bu caddeden girilir. Mardin’in ünlü kuruyemişçileri, gümüşçüleri ve kuyumcuları da yol üstündedir. Birinci Cadde’de Mardin Mutfağı’nın özgün yemeklerinin tadılabileceği güzel restoranlar ile Mardin Ovası’na kuşbakışı bakan çay bahçeleri de yer alır. Birinci Cadde’ye Diyarbakırkapı’dan girilir. Kent merkezine doğru yürürken, sağınızda Şeyh Çabuk Camii’ni görürsünüz. Yaklaşık 40 metre sonra, yolun solunda yukarı çıkan taş bir sokak vardır; bu sokak sizi Kırklar Kilisesi’ne götürür. Sokağı takip ederek Mardin Müzesi’ne ulaşabilirsiniz. Caddede düz devam edip, Cumhuriyet Meydanı’ndan önce sağdan aşağı doğru inerseniz Latifiye Camisi’ne gidebilirsiniz. Meydandan ilerlediğinizde sol tarafınızda Mardin Müzesi binası ve Meryem Ana Kilisesi’ni görürsünüz. Ana yolda hafif yokuşu çıkarken sol tarafta önemli bir sivil mimari örneği olan Şahkulubey Konağı vardır. Biraz ötesinde yine solda Mardin’deki tek Keldani Kilisesi yer alır. 15 metre kadar sonra göreceğiniz Vakıfbank’a varmadan sağdaki merdivenlerden alt taraftaki baharatçı ve aktarlara ulaşırsınız. Buradan Birinci Cadde’ye paralel olarak yürüdüğünüz takdirde Eski Çarşı’yı gezebilirsiniz. Ana caddeden sapmayıp düz devam ettiğinizde Vakıfbank’tan yaklaşık 50 metre sonra, sağda 1960’lı yıllarda yaptırılmış olan Kasım Tuğmaner Camii bulunur. Kasım Tuğmaner Camii’nden sağa dönerseniz eski çarşı, Kayseriye Bedesteni ve Ulu Cami’ye varırsınız. Birinci Cadde’de ilerlerken yaklaşık 150 metre sonra sağda ve solda kuyumcu ve gümüşçüleri görürsünüz. Sağda, güzel bir Osmanlı yapısı olan Kız Meslek Lisesi vardır. Kuyumculardan sonra solda Surur Han ve sağda Hasan Ayyar Çarşısı yer alır. Merdivenlerden aşağı inip sağa doğru dönerseniz, bakır eşya ve camaltı şahmaran boyamaları alabileceğiniz Revaklı Çarşı’ya ulaşabilirsiniz. Ana yoldan devam ettiğinizde Üç Yol’a varırsınız. Solda eski PTT binası, sağda ise Şehidiye Medresesi’ni yer alır. Soldaki yol sizi Sabancı Mardin Kent Müzesi’ne götürecektir.