Geçmişten günümüze Mardinli ünlüler kimlerdir?

Mardin birçok dil, din ve kültür mozaiğiyle farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetin oluşmasında birçok değerli şahsiyet Mardin’de yaşamıştır.

Geçmişten günümüze bakıldığında pek çok Mardinli ünlüyü sıralamak mümkün. Kendileri Mardin iline, medeniyetinin oluşmasına pek çok katkılar sağlamıştır. İşte ünlü bazı isimler:

Nusaybinli Efram

306 yılında Nusaybin’de doğmuştur. Üç milyon şiir cümlesi ile klasik edebiyatta büyük ün kazanmıştır. Hristiyanlık öğretisiyle alakalı sayısız ilahisi mevcuttur. Ona “Kutsal Ruhun Kavalı/Liri” denmiştir. 

Muşe Bar Kifo

Nusaybin’de doğdu. 9. asırda “Mantığa Dair” kitabı mevcuttur. İstek hürriyeti, cennet, ruh, cesetlerin dirilişi, meleklerin yaratılışı ve göklü hiyerarşi üzerine birer kitap yazdı.

Fahreddin El-Mardinî Ensarî

1115 yılında Mardin’de doğmuştur. Artuklular Dönemi’nde yaşamış önemli tıp bilgini ve filozoflardandır. "İbn-i Sina’nın Kasidetü’l-Ayniyye" ve "Risale (Kendisini eleştirenlere karşı yazmış)" önemli eserleridir.

Nami

1128 yılında Mardin’de doğmuş. Asıl adı Abdulvahid'dir. Öğrenimini tamamlayıp kadı (hakim) oldu. Tefsir, hadis ve Farsçada üstattır.

Yusuf Seyban Celalleddin

1159 yılında Mardin’de doğan "Ebül Safa" lakabı ile tanınan bilim adamıdır. Şiir ve edebiyat alanında büyük üne sahip olan Ebül Safa'nın “Enes-el Mülük” adlı eseri vardır.

Ebu’l-Fida

1179 yılında Mardin’de dünyaya gelmiştir. Şair ve edip olan Ebu'l-Fida, 1220 tarihinde Moğol Hükümdarı Hülagu’nun askerleri tarafından öldürülmüştür. “Enisu’l-Muluk” adlı bir eseri vardır.

El Fahril Mardini

Yaşadığı devirde ün salmış bir bilgin ve edebiyatçıdır. 1312 yılında vefat etmiştir. "Keşfil İşaret El Harffiye Vel Edebbiye" adlı önemli bir eseri mevcuttur.

Sıbt el-Mardinî

1423 yılında Kahire’de doğup büyümüştür. Düşünür, İslam hukukçusu (fakîh), matematikçi, astronomi alimi ve edebiyatçı olup bu alanlarda bir çok eser yazmıştır. Sıbt el-Mardinî’nin 200’den fazla eserinin olduğu, ancak bunlardan 69 tanesi günümüze ulaşabilmiştir.

Abdüsselam Efendi

1785/1786 yılında Mardin’de doğdu. 1834’e kadar Mardin Müftülüğü yaptı. Alim (bilgin) olup fıkıh, hadis, edebiyat, tarih ve mantık ilimleri ile meşgul olmuştur. Bilinen 17 eseri arasında Mardin tarihini anlatan "Ümmü’l-İber"adlı eseri en meşhurudur.

John Louis Sabuncu

1838 yılında Derik’te doğmuştur. Sultan II. Abdülhamid’in danışmanlığını, tercümanlığını ve fotoğrafçılığını yapmıştır.

Abdurrahman Hamidi

1846 yılında Mardin’de doğmuştur. Mardin’in yetiştirdiği büyük bilginlerden biridir. Astronomi ve matematik alanlarında önemli çalışmaları olmuştur.

Mardinizade Arif Bey

1852 yılında Mardin’de doğdu. Türk Hukukçusu, yönetici ve yazardır. Dinler tarihi, borçlar felsefesi, İslam dini ve bilimleri hakkında eserleri vardır.

Sırrızade Ali Rıza Efendi

1860 yılında Mardin'de doğmuş ve 1914 yılında vefat etmiştir. Divan şairlerinden olup müzisyen Metin Milli’nin de dedesidir.

Ebul’ula Mardin

1881 yılında İşkodra'da doğmuştur. Osmanlı'da Şeyhü-lislamlık Müsteşarı, Meclis-i Mebusan Mardin Milletvekili ve İstanbul Üniversitesi Medeni Hukuk Ordinaryüs Profesörü olup Kazasker Mardini Yusuf Sıdkı Efendi’nin oğludur.

Hanna Dolebeni

1885 yılında doğmuş. Metropolitliğe kadar yükselebilme başarısı gösterebilmiş, Mardin’in yetiştirdiği çok önemli bir bilgindir. Türkçe, Süryanice ve Arapçayla yazılmış 48 eseri vardır. Bu eserler dini, tarihi ve edebi özelliktedir. Mardin ve Deyrulzafaran Metropolitliği yapmıştır.

Alaeddin Ebül-Hış

"İbn-ül Türkmeni" lakabı ile tanınır. İlim, fıkıh, hadis, tefsir ve şiir konularında yaşadığı dönemin önemli temsilcisi kabul edilirdi.

Yahya Sümer

1878 yılında doğmuş, Mardinli Hindizadeler ailesine mensuptur. Osmanlı Dönemi’nde tıp okumuş, Cumhuriyet’inin ilk doktorlarındandır. 1900-1960 yılları arasında Mardin'de doktorluk yapmıştır. Bir dönem Mardin Belediye başkanlığı da yapmıştır.

Hıdır b. Hüseyin Mardini

Sultan I. Ahmet Dönemi'nin edebiyatçılarındandır. "Şafiye" isimli eseri çevirip şiir şeklinde yazdığı rivayet edilir.

Mardini Yusuf Sıdkı

1916 yılında doğmuş. Osmanlı Devlet Meclisi üyesi ve kazasker olarak görev almıştır. Mardin’in yetiştirdiği ünlü âlimlerden Müftü-Zade Ömer Şevki Mardini’nin oğludur.

İbrahim Artuk

1915 yılında Şam'da doğmuştur. Artuklu tarihine ait birçok kitap yazmıştır. 1968 yılında Türk Nümanismatik Derneği’nin ilk yönetim kurulunda arşiv uzmanı olarak görev almıştır. Artuk, aynı zamanda İstanbul Arkeoloji Müzeleri ve Turizmi Sevenler Derneği’nin kurucularındandır.

İsmail Melle Refik

(Bilgiçoğlu)

1921’de Mardin’de dünyaya gelmiştir. Mardin’in en iyi kanun üstatlarından biriydi. Hayatı boyunca musiki cemiyetinin içinde bulunmuştur. 1960’lı yıllarda TRT Diyarbakır Radyosu’nun Mardin Surur garajında yaptığı canlı yayına katılmıştır.Canlı yayında “Mardin Divanı” ,”Yordu Beni Şu Mardin’in Yokuşu”,”Hınne”,” Şevko”,”Meken Yikfenni Derdi(Oy Memo)”,”Kıl Hat Matar” şarkılarını okumuşlardır. İsmail Melle Refik (Bilgiçoğlu)1984 yılında vefat etmiştir.

Şerif Mardin

Standford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümünden mezun oldu. 1973’te Washington’daki Amercan Üniversity’de İslam Bilimleri Araştırma Merkezleri Başkanlığı yürüttü. "Jön Türklerin Siyasi Fikirleri Türk Modernleşmesi" sorunları üzerine ayrıntılı çalışmalar yaptı.

Zeki Kelleci

Ritim sazı, def, darbuka ve Mardin'in en güzel reyhani oyununu sergileyen müzisyendir. Reyhani gerçek temposu ile çalınmadığı zaman oynamazdı. Bardağı alnına, el üstü, baş üstüne koyarak düşürmeden yerlere kadar yatıp kalkardı, dans ederdi.

Abdulvahap Dizdaroğlu

1923 yılında Mardin’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu olan Dizdaroğlu, tıp doktoru, siyasetçi, milletvekili olarak görev yapmıştır. Kurucu Meclis Mardin İli Temsilcisi, Temsilciler Meclisi Üyesi olarak TBMM’de yasama çalışmalarına katılmıştır.

Nevbahar Tamçelik

1954 yılında Mardin’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra çeşitli alanlarda ihtisas (uzmanlık) yaptı. Çeşitli dergilerde yayınlanmış 200’e yakın makalesi bulunmaktadır. Türk Oftalmoloji Derneği Başkanlığı’nı yürütmektedir.

Murat Kurşun

1974 yılında Mardin’de doğdu. Lise öğrenimini Mardin’de tamamladı. 7 yaşından beri müzikle uğraşmaktadır. Başta saz olmak üzere org, darbuka ve bateri çalabilmektedir. Seda Sayan, Cengiz Kurtoğlu, Kibariye, Ceylan gibi birçok ünlünün albümlerinde söz ve müzikleri bulunmaktadır.

Berdan Mardini

1978 yılında Mardin’de doğdu. Babasının mesleği nedeniyle eğitimini farklı şehirlerde almıştır. Müzik alanında ilk albümünü 2000 yılında çıkarmıştır. Sunuculuk ve oyunculuk yapmaktadır.