Mardin'e özgü Kürtçe deyimler

Mardin’in kültürel zenginliğini ve insanlarının samimiyetini yansıtan bu deyimler, bölgenin gelenekleri ve yaşam tarzına dair önemli ipuçları verir.

Mardin, zengin kültürel yapısı ve çok dilli bir toplum yapısıyla dikkat çeker. Bu yüzden Mardin usulü deyimler, Arapça, Kürtçe, Süryanice ve Türkçe etkileri taşıyan renkli ve derin anlamlar içerir. İşte Mardin'e özgü bazı deyimler ve anlamları:

"Serê me şepkî ye."

Anlamı: Başımız dertte, işler yolunda değil.

Kullanımı: Zor bir durumda olunduğunu ifade eder.

"Lê şeh dike, lê seyr dike."

Anlamı: Hem üzülüyor hem izliyor.

Kullanımı: Birinin acı çekip yine de olayları takip etmesi veya bir durumu kontrol etmesi durumunda kullanılır.

"Kuli bû ser çavê."

Anlamı: Çok fazla çalışıp yorgun düşmek.

Kullanımı: İş yoğunluğundan dolayı bitkin hale gelindiğini anlatır.

"Xezî lê me!"

Anlamı: Yazık bize!

Kullanımı: Zor bir durum karşısında duyulan üzüntüyü ifade eder.

 "Zarok bîvînê, xorta bi gûhê."

Anlamı: Çocuk gözüyle bakar, genç kulağıyla dinler.

Kullanımı: Çocukların olaylara farklı, gençlerin farklı yaklaştığını anlatır.

"Êşkê xwîşkê bi ser neçû."

Anlamı: Tatlılık tatlılığa zarar vermez.

Kullanımı: İyi niyetin ve güzel sözün insan ilişkilerinde önemini vurgular.

 "Dîsa şîr digire!"

Anlamı: Tekrar süt kaynatıyor.

Kullanımı: Bir işi tekrar tekrar yapmak zorunda kalındığında söylenir.

"Av bû destî ye."

Anlamı: İş suya düştü.

Kullanımı: Planların bozulduğu, bir şeyin ters gittiği durumlarda kullanılır.

"Hevî dest nîhî ye."

Anlamı: Umut elimizden kayıp gitti.

Kullanımı: Üzüntü ve hayal kırıklığını ifade eder.

"Rewşa xwe yê çêtir bînin."

Anlamı: Kendine uygun bir yol seç.

Kullanımı: Birinin kendine yakışan, doğru bir karar almasını teşvik etmek için kullanılır.

 "Malê hewşê çûnîye."

Anlamı: Ev, avluya döndü.

Kullanımı: Bir evde düzenin bozulduğunu, herkesin kafasına göre hareket ettiğini ifade eder. 

"Jûr bi jûr e."

Anlamı: Her şey yerli yerinde.

Kullanımı: Düzenli ve yerinde olan bir durumu ifade eder.

"Avê xwe ji ser xwe bigerîne."

Anlamı: Suyunu başından kaldır.

Kullanımı: Kendi işine bak, başkalarının işine karışma anlamında kullanılır.

"Zarok xwinê li ser neçîne."

Anlamı: Çocuk kanının üstüne oturmaz.

Kullanımı: Çocuklar kolay kolay kötü niyetli olmaz, hata yaparlar ama kötü bir amaç gütmezler.

"Xorta bi dil û zaroka bi zar dide."

Anlamı: Genç gönlüyle, çocuk sözüyle hareket eder.

Kullanımı: İnsanların yaşına ve durumuna göre farklı düşündüğünü anlatır.

"Çilê şevê li şîrê dişin."

Anlamı: Gece yarısı süt peşine düşmek.

Kullanımı: Zor zamanlarda ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak anlamında kullanılır.

"Ew mal xwe ji dest dide."

Anlamı: O, evini elden çıkarıyor.

Kullanımı: Maddi sıkıntı çeken birinin varlıklarını satmak zorunda kalması durumunda söylenir.

"Dilê min di hewayê ye."

Anlamı: Gönlüm havada.

Kullanımı: Kararsızlık, boşluk ya da melankoli içinde olunduğunu ifade eder.

"Ji çûrê gotin ava nexweş e."

Anlamı: Kuyu başında söylenen söz hastalıklı sudur.

Kullanımı: Yanlış zamanda, yanlış yerde konuşulan sözlerin işe yaramayacağını ifade eder.

"Tî firok jî der nakete."

Anlamı: Aç kuş bile yuvadan çıkmaz.

Kullanımı: Kişinin temel ihtiyaçları karşılanmadıkça, başka bir işe yönelemeyeceğini anlatır."

Weylê xwe bike lê wî ne bike."

Anlamı: Kendine üzül ama ona değil.

Kullanımı: Birine acımanın ya da üzülmenin yersiz olduğunu ifade eder.

"Rê li ser hûr û gûr e."

Anlamı: Yol taşlı ve engebeli.

Kullanımı: İşlerin zorluklarla dolu olduğunu anlatır.

"Dilê xwe ji bir bi av bîne."

Anlamı: Gönlünü ateşten suya getir.

Kullanımı: Üzüntü ya da öfkeni yatıştır, sakin ol anlamında kullanılır.

"Pira li ser dilê wî ye."

Anlamı: Köprüsü gönlünün üzerindedir.

Kullanımı: Biri kolayca gönlünü kazanır, yumuşak kalplidir anlamında kullanılır.

"Şer dike, şirinî vedike."

Anlamı: Kavga eder ama tatlılığı bırakmaz.

Kullanımı: İnsanlar arasındaki tatlı sert ilişkileri ifade eder.