Yabancı İsimlerin Kürtçeye Yanlış Uyarlanması Sorunu

Yazının ekran görüntüsüne buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz

Twitter: Xurcik

Basım-yayım organlarında en sık yapılan hatalardan birisi de yabancı kelimelerin Kürtçeye yanlış uyarlanması sorunudur.

Söz konusu isimler kaynak dilden doğrudan alınmayıp dolaylı olarak Türkçeden alındığı için ismin geldiği kaynak dilin ses özellikleriyle değil Türkçe’nin ses özellikleriyle kullanılıyor.

Oysa olması gereken, ismin geldiği kaynak dilin ses özelliklerinin kullanılmasıdır.

Söz konusu hata genelde özel isimlerde yapılmaktadır.

Yöntem olarak bu sorunu iki yönüyle ele almak mümkündür:

-Kürtçe’nin eski kaynaklarında geçtiği için her ne şekilde kullanılmışsa aynen kullanmamız gereken isimler.

-Kürtçe’nin eski kaynaklarında geçmeyip kurallar ışığında ses yapılarını doğru uyarlamamız gereken isimler.

 

Kürtçesinin doğru şekli:                     Pakistan

Türkçesi:                                            Pakistan

Kürtçesinin yanlış şekli:                     Pakîstan

 

Kürtçesinin doğru şekli:                     Gulistan

Türkçesi:                                            Gülistan

Kürtçesinin yanlış şekli:                     Gulîstan

Pakistan örneğindeki “pak” kelimesinin sonuna “-istan” eki getirilerek “temiz insanların yurdu” manası oluşturulmuştur. Zaten Kürt-İran kökenli olan Kürtçe’deki “-istan” soneki zamanla Türkçe’nin etkisiyle “-îstan” şeklinde kullanılmaya başlanmıştır.

 

Arapçası:                                           فلسطين                    

Kürtçesinin doğru şekli:                    Filistîn

Türkçesi:                                           Filistin

Kürtçesinin yanlış şekli:                    Filistin

 

Arapçası:                                           دبي 

Kürtçesinin doğru şekli:                    Dûbey

İngilizcesi:                                         Dubai

Türkçesi:                                           Dubai                                                   

Kürtçesinin yanlış şekli:                    Dubai

 

 

Arapçası:                           حماس      

Kürtçesinin doğru şekli:    Ħemas[1] 

Türkçesi:                           Hamas

Kürtçesinin yanlış şekli:    Hamas

 

Arapçası:                              رجب  

Kürtçesinin doğru şekli:     Receb

Türkçesi:                            Recep                   

Kürtçesinin yanlış şekli:     Recep

 

Kürtçesinin doğru şekli:     Rûsya

Türkçesi:                            Rusya                    

Kürtçesinin yanlış şekli:     Rusya

 

Farsça, Urduca:                   افغانستان

Kürtçesinin doğru şekli:   Efẍanistan

Türkçesi:                           Afganistan                                                         

Kürtçesinin yanlış şekli:    Afganîstan

 

Arapça şekli:                     مغرب

Kürtçesinin doğru şekli:    Meẍrîb

Türkçesi:                            Fas                                                        

Kürtçesinin yanlış şekli:     Fas

Meẍrîb  adı Memê Alan hikayesinde geçmektedir. Fas ve Tunus’un tamamı ve belki de Cezayir’in bir bölümü için kullanıldığını tahmin ediyorum.

Arapça şekli:                               مصر

Kürtçesinin doğru şekli:              Misr

Türkçesi:                                     Misir                                                     

Kürtçesinin yanlış şekli:              Misir

ürtçe bir atasözü vardır: Xwedîyê sebrê, milûkê Misrê (Yusuf Peygamber kastediliyor).

Arapça şekli:                               بغداد

Kürtçesinin doğru şekli:              Beẍda[2]

Türkçesi:                                     Bağdat                                                  

Kürtçesinin yanlış şekli:              Baẍdat

Her ne kadar Arapçasının sonunda “d” sesi varsa bile klasiklerde ve halk arasında bu sesin kullanılmadığını görüyoruz.

Kürtçe, Arap harfleriyle:               به‌همه‌ن قوبادی                         

Kürtçe, Latin harfleriyle:              Behmen Qubadî

İngilizce yazılış şekli:                    Bahman Ghobadi

Kürtçesinin yanlış şekli:                Bahman Ghobadi

Ünlü Kürt sinemacısının adı sıklıkla yanlış yazılıyor.

 

Kazakça:                                       Қазақстан[3]

Türkçesi:                                       Kazakistan

Kürtçesi:                                        Qazaqistan

Kürtçesinin yanlış şekli:                 Kazakîstan

 

Japonca:                                        日本[4]

Japoncasının okunuşu:                      Niipon[5]

Türkçesi:                                        Japonya[6]

Bu isim Irak Kürtleri tarafından genelde ya Arapça’daki gibi “yaban” şeklinde ya da İngilizce’dekinden esinlenilerek “Japon” şeklinde, Türkiye’dekiler tarafından ise Türkçe’deki gibi “Japonya” şeklinde söylenmektedir. Henüz bir görüş birliği yoktur. Kelimenin sonundaki “-ya” eki Latince kökenlidir. Ben de Kürtçesini “Japonya” şeklinde kullanıyorum.

 

Yapılan bir diğer yanlış ise vurguların Türkçe’deki gibi vurgulanmasıdır.

Arapçası:        عراق

Türkçesi:         Irak

Kürtçesi:         Îraq ya da ʕîraq[7]

Kürtçesinde ‘r’ ve ‘q’ sesleri vurguludur.

 

Türkçesi:       İran

Kürtçesi:       Îran

Kürtçesinde î sesi uzatılarak okunur, ‘r’ ve ‘n’ sesleri vurguludur.

Sonuç olarak bir isim eğer eski kaynaklarda geçmiyorsa o isim Kürtçeye uyarlanırken kelimenin kaynak dili esas alınmalıdır, yoksa Nasreddin Hocaya atfedilen fıkradaki gibi tavşanın suyunun suyunun suyu şeklinde olur ki bu da Kürtçenin ses yapısına, şekil özelliklerine ve kulağa hoş gelme şekline zarar verir.