Stres Durumunda Duygusal Yeme Ve Yeme Bozuklukları

 Duygular ve yemek yeme, günlük hayatımızın hem doğal hem de tekrar eden bir parçasıdır. Yiyecekler belirsizlik, korku ve umutsuzluk duygularından uzaklaştıran, yeme alışkanlıklarında ve davranışlarında değişikliklere neden olan telafi edici bir deneyimi temsil eder.

Stres, bazı durumlarda diyet alımını azaltan, ancak nüfusun çoğunda kalori alımını artıran yeme alışkanlıkları ile ilişkilendirilmiştir. Çoğu insan için stres, yedikleri yiyeceğin hem miktarını hem de türünü etkiler. Örneğin, insanların yaklaşık %35-60'ı stres yaşadıklarında daha fazla toplam kalori aldıklarını bildirirken, insanların yaklaşık %25-40'ı daha az yediklerini bildirmektedir. Ayrıca, birçok insan için stres, besin seçimini, yüksek oranda lezzetli yiyeceklerden (yani, yüksek miktarda şeker, diğer karbonhidratlar ve/veya yağlar içeren lezzetli, kalori açısından yoğun yiyecekler) daha fazla kalori tüketmeye doğru yiyecek seçimini değiştirir.

Duygusal yemede lezzetli gıdaları tüketmenin anlık etkisi, bireye belirli bir doyum getirebilmektedir. Ancak ruh halinde uzun vadeli iyileşmelere yol açma olasılığı oldukça düşük olduğu gibi yetersiz besleyici gıdaların aşırı diyet alımı ardından olumsuz duygular (örneğin suçluluk duyguları) ortaya çıkabilmektedir.

 Stresli durumlarda, fazla miktarda kortizol salınmaktadır. Stresörlere sürekli maruz kalma ve buna eşlik eden hormonal dengesizlikler, iştahta bir artışı tetikler. Stres, kortizol ve yüksek gıda alımı arasındaki ilişki, insan sağlığı için önemli sonuçları olan metabolik bir bozulma ile karşımıza çıkmaktadır.

 Stres, besinlere olan bağımlılığın gelişmesinde ve bağımlılığın nüksetmesinde önemli bir faktördür. Kontrol edilemeyen stres, yeme kalıplarını ve aşırı lezzetli gıdaların belirginliğini ve tüketimini arttırmaktadır. Stres durumuna bağlı yemek ataklarında beynin ödül mekanizmasını çalıştıran bir beyin nörokimyasalı olan dopamininin salgılanır ve bu hormon mutluluk hissini arttırır. Ancak, aynı zamanda dopamin bağımlılıkların gelişmesinde de rol oynamaktadır ve bu nedenle duygusal yeme anlarında bu gıdalar tüketildiğinde bireyler tekrar aynı hazzı almak için bir bağımlılık daha geliştirmekte ve yeme davranışını sürekli olarak tekrar etmektedir.

  Bireyler stres durumunda yeme bozuklukları ile de karşı karşıya kalabilmektedir. Stres dönemlerinde stres yönetimi için akşamları aşırı yiyecek tüketimi (akşam yemeğinden sonra atıştırmalıklar) veya uykudan uyandıktan sonra yemek yeme (yani, gece yemeleri) olarak tanımlanan, tekrarlayan gece yeme atakları ile karşımıza çıkan gece yeme sendromu ile karakterize bir tablo ile karşılaşılabilmektedir.

 Bireylerin tükettikleri besinleri sınırlamakta sorun yaşamaları, aç olmadığı halde yemek yeme atakları geçirmeleri, uykusunu ertelemek için gece geç saatlerde yemek yemeleri, doyduktan sonra da yemek yemeye devam etmeleri, yemek yeme isteğinin anlık ve dürtüsel olmasının, yemek yerken duygularının kendisini yönlendirdiğini düşünmeleri yani kısacası bireylerin normalin üstünde yemek yemeleri yapılan araştırmalara göre  %75 duygusal duruma bağlı ve açlıkla karışan yaklaşık 16 farklı duygunun mevcut olmasıyla ortaya çıktığı bildirilmektedir.

STRESE BAĞLI DUYGUSAL YEME ATAKLARIMIZI NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ?

• Öncelikle açlık durumunuzla ilgili farkındalık sağlamalısınız.

 Açlık hissiniz fiziksel açlık mı yoksa duygusal açlık mı bunu ayırt etmeye çalışın. Duygusal açlık fiziksel açlıktan farklı olarak aniden ortaya çıkmakla birlikte besinlere karşı koyulmayacak bir istek gelişmesiyle kendini gösterir.

• Sağlıklı beslenme ve öğün atlamamaya özen göstermelisiniz.

 Dengeli ve düzenli beslendiğinizde stres durumunda bile yiyeceklere karşı koyulamaz bir hissin gelişmesi önlenebilmektedir.

• Yeme atağı geliştiği zaman duygularınıza odaklanın ve atağınızı nelerin tetiklediğini belirleyin ve onları hayatınızdan uzaklaştırmaya çalışın.

 O an hissettiğiniz duyguları, size bu duyguları nelerin hissettirdiğini hangi zamanlarda yemek yemeye daha eğilimli olduğunuzu belirlemeye çalışın. ‘Şu an kendimi nasıl hissediyorum?’ ‘Ne zaman duygusal yemeye daha eğilimliyim?’ gibi soruları kendinize yöneltebilirsiniz.

• Stres durumunda yemekten uzak yatıştırıcı alternatif çözümler üretmeye çalışın.

Stres durumunu kontrol altına alabilmek için temiz havada yürüyüş yapabilir, hobilerinize ve ilgi alanlarınıza odaklanıp yeme ataklarından uzaklaşabilirsiniz.

• Sosyal çevrenizden destek almalı ve gerekli olduğu durumlarda uzmanlara başvurmalısınız.

Aileniz, sevdikleriniz ve iyi hissettiğiniz topluluklarda zaman geçirmeli sağlıklı iletişim kurmalısınız. Hala ataklarınız geçmiyorsa uzmana danışmalısınız.