SGK Mevzuatında Evlenme (Çeyiz) Ödeneği

Değerli okurlar,

Hepimizin malumu 5510 sayılı kanunun 37. Maddesinde düzenlenene evlenme ödeneği toplum arasında çeyiz parası olarak bilinmektedir. Ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir veya aylığının iki yıllık tutarı olarak ödenen ölüm yardımıdır.

Ölüm gelir ve aylığı kavram açısından birbirinden farklı olduklarını İş kazası, meslek hastalığı halinde sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödemeyi kapsamaktadır. Ölüm aylığının ise Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malullüğü sürekli ödemeyi kapsadığından hak sahipleri faydalanabilmektedir.
Sigortalıların hak sahibi kız çocuklarının evlenme ödeneği taleplerini Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi ile yapmaları gerekir. Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, dilekçeyle beraber evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kuruma verilmesi zorunludur.

Evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının gelir veya aylıkları, evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulur. Gelir veya aylıklar, durdurulduğu tarihten iki yıl sonra da kesilir, varsa diğer hak sahiplerinin gelir veya aylıkları, gelir veya aylığın kesildiği tarihten itibaren yükseltilir.

Evlenme ödeneği alan kız çocukları boşandıkları takdirde, bu kişilere hak sahipliğinden doğan gelir ve aylığı tekrar bağlanır. Ancak bu kişiler evlenme ödeneğini aldıkları tarihten itibaren iki yıl içinde boşanırlarsa, bu iki yıllık sürede gelir ya da aylık bağlanmaz, iki yıllık süre dolduktan sonra aylığa tekrar hak kazanırlar.

5510 sayılı kanunun 37. Maddesi bu kapsamda. İncelendiği zaman evlenme ödeneği diğer bir ifade ile çeyiz parasını yalnızca kendisine ölüm geliri ve alığı bağlanan yalnızca kız çocukları alabilmektedir. Yani bu aşamada ölüm geliri be aylığı almakta olan erkek çocukları evlenme ödeneğinden faydalanmamaktadır. Ölüm aylığı ve geliri bağlanan kız çocuklarının evlenme ödeneğinden faydalanabilmeleri için kendilerine bağlanan gelir ve aylıklarının yalnızca evlenmeleri nedeniyle kesilmesini gerektiren durumlarda evlenme ödeneğine hak kazanabilmektedirler.

Konunun daha iyi anlaşılması açısından birkaç örnekle konuyu pekiştirelim.
Örnek:1-Evlenme ödeneğinden bir kere faydalanılan bayan (X) sonradan eşinden ayrıldığını düşünelim. İlerleyen dönemlerde yeniden evlilik yapmak istediğinde tekrar çeyiz ödeneğini alabilecek midir?

Hayır, 5510 sayılı kanunun 37. Maddesinde belirtildiği üzere evlenme ödeneği bir defaya mahsus olarak verilmektedir.
Örnek:2-Babasından ölüm aylığı almakta olan bayan (Y) ve kardeşi ölüm aylığını almakta olduğunu farz edelim. Bayan (Y) evlendiğinde ve iki yıllık çeyiz parasını aldığını kabul edelim. Bayan Y)ölüm aylığı ilgili kanunun maddesine göre aylığı kesilecektir. Peki aylığı kesildiği için kardeşinin aylığında bir değişme olacak mıdır?

İlgili kanun maddesine göre evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının gelir ve aylıkları evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulur. Diğer hak sahiplerinin gelir ve aylıkları yani kardeşinin gelir veya aylığının kesildiği tarihten itibaren yükseltilir.
Örnek:3-Ölüm geliri ve aylığı almakta olan bayan (Z) evlenme nedeniyle çeyiz ödeneğinden faydalandığını kabul edelim. Bayan (z) 2 yıllık süre dolmadan sonlandırıldığını farz edelim. Aylık ve gelirini ne zaman almaya devam edecektir.?
Evliliğin sonlandırıldığı tarihte tekrardan hak sahibi sıfatına nail olacaktır. Ancak hak sahipliği olarak evlendiğiniz tarihten 2 yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmayacaktır. İki yıllık süre dolduktan sonra aylığa tekrar hak kazanacaktır. Bunu da ifade edelim bu süre boyunca 5510 saylı kanunun 60. Maddesine göre birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında genel sağlık sigortasından faydalanabilecektir.

Örnek:4-Eşiyle geçimsizlikten dolayı ayrılan bayan (T) ilk evlendiğinde herhangi bir aylık ve gelir almadığını bu vesile ile çeyiz parasını almadığını kabul edelim. Peki, ikinci evlilk yaptığında çeyiz ödeneğini alabilecek mi?
Evet alabilir. Evliliğin sayısı ile ilgili olarak bir sınırlama bulunmamaktadır, yalnız ödenek ilgili kanun maddesine göre bir defa ödenecektir.

Günün Sözü:
”Gençler!
Sakın kişiliğinizi satıp, şunun bunun sayesinde bir yere gelmeye çalışmayın.
“Saye” gölge demektir.
Gölgeye girenin gölgesi olmaz..! (Aziz Sancar Nobel Ödüllü Bilim Adamı)

Abdulbaki Akbal
S.M.Mali Müşavir-B.Denetçi