Kazanacak Belli Ama Yine De…(1)

Seçim Kampanyaları Tarihi: Kazanacak Belli Ama Yine De…
Seçim dönemlerinde en önemli konu hiç şüphesiz seçim kampanyalarıdır. Hepimizi derinden yaralayan Kahramanmaraş depremleri dolayısıyla tam anlamıyla seçim atmosferini hissedemezsekte her seçimde kampanyaları çok sarih bir şekilde görüyoruz. Peki ama bu kadar zengin kampanyalara nasıl eriştik ilk seçimlerden beri bu böyle miydi? Bu yazı dizimizde cumhuriyet tarihi boyunca seçim kampanyaları, propaganda ve politikacı-halk iletişimini ile ilgili gelişmeleri, aşamaları ve önemli dönüm noktaları bahsedeceğim.
Tek parti dönemi:
Tek parti döneminde kazananın belli olacağı seçim süreci yaşanıyordu seçimin kazananı zaten belliydi ama insanların demokrasiye alışması gerekiyordu bunun için en önemlisi seçime katılım göstermeleriydi. Demokrasinin temeli seçimlerdi, aslında bakarsanız Osmanlı’nın son dönemlerinde halk mebusları seçebiliyordu ancak cumhuriyet başkaydı… Gelin görün ki hem alternatifin olmaması hem insanların seçime olan yabancılığı dolayısıyla seçime katılım, son derece düşüktü. Kazanan belli olsa da sistemin, sağlamlaşması için insanların oy kullanması önemliydi bu yüzden katımın artması gerekiyordu ve kampanyaların temeli, katılımı artırmak üzerine kurulmuştu.
Bu dönemde parti ve seçmen arasında güçlü bir iletişim yoktu. O dönemde zaten bir devrim gerçekleşiyordu bir toplum adeta kökünden değiştirilmeye çalışılıyordu. Halk, yapılanlara anlam veremiyordu. Mustafa Kemal, yapılan devrimleri il gezileri yaparak bizzat tanıtıyordu. Fabrika açılışları halkla bütünleşmenin önemli enstantanelerden biriydi Halka ulaşmanın en önemli yolu hiç şüphesiz gazetelerdi. Gazetelerde yazı yazan yazarların bir kısmı aynı milletvekiliydi. Yasaklar ve her gazetenin aynı şeyleri yazdığını düşünürsek iletişim çokta kaliteli değildi.
1923 seçimleri:
Tek parti döneminde alternatifin olmaması, iletişim teknolojilerin gelişmemesi ve tek düzecelik, seçime katılım oranının % 20 seviyelerde kalmasının en önemli sebeplerindendi. Devrimlerin daha rahat gerçekleştirilmesi, yeni anayasaya geçilmesi için 3’te 2 çoğunluk gerekiyordu meclis aritmetiğinin buna engel olacağının farkında olan Mustafa Kemal, seçimden hemen önce mecliste yeni bir düzenleme yapılmasını sağladı yapılan düzenlemeyle göre seçme yaşını 18’e düşürüldü ve her 50 bin seçmenin 1 milletvekili tarafında temsil edilmesini içeren maddeyi 20 bin seçmen olarak değiştirdi. 1923 seçimlerin Müdafaa-i Hukuk Grubu adaylarının tümü milletvekili seçildi. Bu seçimde Mardin’imiz ile ilgili önemli bir detayda bizleri temsil edecek olan Yakup Kadri’nin Mardin’den aday olmasını gazeteden öğrenmesiydi.
1927 seçimlerinde katılımı artırmak için davul zurna çalınarak halk, oy kullanmaya davet edilmişti.
1931 seçimlerinden katılımı artırmak için seçim propaganda yapılması kararı alındı.
Mustafa Kemal’in çok partili hayata geçilmesi için iradesi olmakla beraber cumhuriyet devrimlerimin engellenmesi konusunda da endişeleri vardı. Menemen isyanı üzerine serbest cumhuriyet fırkası kapatıldı. 5 ay açık kalabilen SCF, halkta heyecan uyandırmıştı. Genel başkan Fethi Okyar, genel sekreter, Nuri Conker gibi istiklal harbinin kahramanları yurt gezilerinde halk tarafından ‘’bizi kurtarın’’ nidaları ile karşılanıyordu.
CHF, bu dönemde hem çok seslilik hem seçime katılımın artması için 22 ilde 30 milletvekilini listeye koymayarak bağımsız adayların seçilmesini sağladı.
1935 seçimlerinden 2 ay önce kadınlara seçme seçilme hakkı verildi bu durum seçime katılım oranını bir miktar yükseltti.
1939 seçimlerinde de rakip olmadığı için propaganda faaliyetlerine çok önem vermemekle birlikte de milletvekilli aday sayılarının artırılması seçmene tercih imkânı sunulması, yeni bir iletişim zemini oluşturdu. CHP genel sekreterliği ilk defa bu seçimde aday gösterdiği milletvekillerinden seçim çalışmaları yapmalarını halk buluşmaları gerçekleştirmelerini istedi. Hoparlörlerle ilk konuşmalar da yine ilk olarak bu seçimde yapıldı parti tarafından belirlenen isimler kamyonlar üzerine çıkarak halka hitap ettiler. Gazetelere seçim ve vaatler ilgili ilanlar ilk bu seçimde verildi. Şehir bandoları tarafında aralıklarla istiklal marşı seslendirildi. Bazı konuşmalar plak kaydı halka dinletildi. Tüm bunlara ek olarak okullarda seçimin ve cumhuriyetin öneminden bahsedildi.
1943 seçimlerinde seçimin şölen havası içerisinde geçmesi amaçlandı. Köy, kasaba, şehir merkezlerinde parti binaları ve halk evleri önlerinde radyolarda çeşitli konferanslar verildi. Yoğun bir seçim propagandası uygulandı. Tüm bunlarla asıl amaçlana seçime katılımın artırılmasıydı. Katılımın yükselmesi için devlet daireleri, fabrikalar, bankalar ve benzeri kuruluşlardaki yetkili kişilerden memurlara ve çalışanlara seçime katılımın öneminden bahsetmeleri istendi. Afişler ilk bu seçimde kullanıldı.