Erdemli Gençlik Yetiştirmede Medreseler

Bir toplumun en önemli unsurunu hiç şüphesiz gençler oluşturmaktadır. Toplumların medeniyetli oluşu; gençliğin erdem, talim ve terbiyelerindeki önemden ve yaşayışından geçmektedir. Bir toplumlun medeniyeti ve gelişmişliğine bakılmak istendiğinde bunların en başında gençliğe ardından eğitim mekânına ve eğitmenine bakılır.

Müslüman toplumlar olarak medeniyetimizin en önemli unsurlarından biri âlim, diğeri de âlimlerin öncü olduğu ilim merkezleridir bunların başında camiler, medreseler ve diğer dini kurumlar gelmektedir. İslam medeniyetine geçmişten bugüne baktığımızda en önemli eğitim kurumlarının başında hiç şüphesiz ki medreseler gelmektedir. Bu eğitim yuvalarının kökeni Hira, Darû’l-Erkam ve Suffe’ye dayanmaktadır. Bu köklü gelenekten olsa gerek, medreseler, İslam âleminde hem dinin hem de ilmin merkezi olma rolünü önemli noktada üstlenmişlerdir. Köklü ve sistemli bu mekânların öncüleri ve müdavimleri ve bugünlerimize iz bırakanlar hiç şüphesiz buralardan rıhla-i tedrisattan gençlerdir.

Toplumlarda var olan ahlaki çöküşün sebeplerinden en önemlisi insanın bilgiden ve erdemden uzaklaşmış olmasıdır. Erdem batılı düşünüş şekli ile beraber yerini zamanla kaybetmiş ve modern pozitivist anlayışa vermiştir. Bunun yerini doldurmak için her ne kadar sosyalist akım bunun alternatifi olmak ve toplumu huzura ulaştırmak amacıyla ortaya çıkmışsa da salt maddeci yapısı ve kendi içinde bulundurduğu çelişkiler sebebi ile insanın ihtiyaçlarına cevap verememiştir. İşte tam bu noktada bu boşluğu dolduracak olan medreselerin ehemmiyeti ortaya çıkmaktadır.

Medreseler; dünyaya, gençlerin elleriyle, ilim, irfan ve hikmet yaymışlardır. Bu üç vasfı birlikte taşıyarak İslam’ın imanlı ve âlim gençliği ‘insan-ı kâmil’ modeline örnek teşkil etmişlerdir.

İslami ilimler ve bu ilimlerin anahtarı olan Arapçanın, modern üniversitelerde sürdürülen yöntemden önce klasik usulle öğretildiği herkesin malumudur. Bugün Allaha hamd olsun bu yöntemi halen sürdüren birçok medresemizde müderrislerimizle birlikte bu yöntem ve uygulamaları, geçmişe bağlı olarak ve de yeniliklere açık bir şekilde devam ede gelmektedir.

Erdemli gençlik yetiştirme noktasındaki talim ve terbiyede medreselerin sistemi uygulamada ve pratikte nasıl uygulandığına kısaca değinecek olursak;

Medrese eğitiminin en önemli özelliklerin başında; ahlaki yapılandırma gelmektedir. Medrese eğitiminde sadece teorik bilginin verilmesi ile yetinilmez. Kuru bilginin, pratik hayata yansıyan ameli, ahlaki ve insani bir tarafı olmadan tek başına bir işe yaramadığına inanılır. Bunun için öğrencilere verilen bilginin yanında ahlaki durumları üzerinde de sıkıca durulur.

Ayrıca medreselerin camilerle yan yana ve bir dereceye kadar iç içedirler. Bu özellik Resulullah (s.a.v)’in mescidi olan Mescid-i Nebevî ile Ashab-ı suffenin kaldığı ve “suffe” denilen mekânın mescidi nebevi ile iç içe idi ve bu durum günümüze kadar devam ederek medreseler camilerin ya içinde veya avlusunda yer almıştır. Bu da öğrenciye birçok fayda sağlamaktadır. Öğrenci bu vesileyle camide namazlarını sürekli cemaatle kılar, bazen müezzinlik veya imamlık yapar. Kimi zaman hutbe okur veya vaaz kürsüsüne çıkıp vaaz verir. Böylece talebe hocasının yanında bir bakıma staj yapar, uygulamalı eğitim alır.

Medrese eğitimi hasbi olup hesabi değildir. Medreselerde hoca verdiği derslere karşılık veya medresesinde barındırdığı öğrencilere mukabil hiç kimseden bir ücret talep etmez. Müderrislerin, ders vermesi ve medresedeki ilim taliplerine yardımcı olması tamamen Allah rızası ekseninde devam eder. Bunu, ilmin manevi sevabından kazanmak, onun bereketinden istifade etmek ve ilim gibi bir sadaka-i cariyeye sahip olmak için yaparlar. Bunu diğer eğitim kurumları ve özellikle de çok yüksek ücret isteyen özel okullarla kıyaslamayı sizlerin takdirine bırakıyorum.

Bu ve bunun gibi nice özellikle beraber medreselerde okuyan öğrenciler aldığı talimi hayatında tatbik eden bir gençliktir, işte böylece talim terbiye ile erdemli bir gençlik olunur. Medrese eğitimi her şeyden evvel Allah korkusunu öğretir, zira Allahtan korkan insan, insanlara zarar vermez. Hatta topluma faydalı birey olur. İşte medreseler böyle bir gençlik yetiştirmeye ehemmiyet vermektedir.

İslam dinini anlatma ve eğitme konusunda en iyi mekânlardandır medreseler. Ahlaklı ve erdemli insan yetiştiren mekânlardır medreselerdir. Çünkü medreseden mezun olan bir insan; rıhle-i Kurandan, sünnetin ikliminden, cami ve minarenin gölgesinde yetişiyor.