Mem û Zîn - Ehmedê Xanî Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Mem û Zîn kimin eseri? Mem û Zîn kitabının yazarı kimdir? Mem û Zîn konusu ve anafikri nedir? Mem û Zîn kitabı ne anlatıyor? Mem û Zîn PDF indirme linki var mı? Mem û Zîn kitabının yazarı Ehmedê Xanî kimdir? İşte Mem û Zîn kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

Kitap Künyesi

Yazar: Ehmedê Xanî

Çevirmen: Jan Dost

Editör: Abdullah Keskin

Yayın Evi: Avesta Yayınları

İSBN: 9786055585426

Sayfa Sayısı: 725

Mem û Zîn Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Ahmed-i Hani (Kürtçe: Ehmedê Xanî) (d. 1650/1651, Han Köyü, Çukurca, Hakkari - ö. 1707, Doğubayazıt, Ağrı) 17. yüzyılda yaşamış Osmanlı Kürt edip, şair, tarihçi vemutasavvıf. Yaşadığı yörede zaman zaman şeyh olarak kabul edilmiş, halk arasında Hani Baba adıyla da anılmıştır. Ayrıca, molla (Molla Ahmed) olarak da tanınmaktadır. Hânî Aşiretinden olmasından ve Han köyünde doğması ötürü Ahmed Hânî (Ahmed-i Hânî) olarak tanınmaktadır. Doğu Bayazıt medreselerinde müderrislik ve İshak Paşa Sarayında kâtiplik yapmıştır. Dört dil (Arapça, Farsça, Kürtçe ve Türkçe) bilen Hani, eserlerini, dönemin tercih edilen edebiyat dili olan Farsça yerine Kürtçe yazmıştır.

En bilinen eseri, 17. yüzyılda Kürtçe'nin Kurmanci lehçesiyle yazdığı "Mem û Zîn"dir. Xanî, Mem û Zîn adlı eserinde, Emir Zeynettin'in güzellikleriyle dillere destan olan Zin ve Sti adlı iki kız kardeşinin Mem ve Tajdin ismindeki iki gençle olan aşklarını şiir şeklinde anlatır. Eser, aynı adla sinemaya da uyarlanmıştır.

Ji dema Ehmedê Xanî de heta destpêka sedsala 20an zimanê kurdî yê nivîsandinê zêde nehatibû guhertin. Jixwe herfên latînî hîn nehatibûn meydanê û her kurdekî dikaribû Mem û Zînê bixwîne û kêm zêde jê fam bike. Lê piştî tevgera kulturî, êdî hêdî hêdî kurd dûrî klasîkên xwe çûn û her ku çû ji mîratê xwe yê wêjeyî qut bûn. Pêşketina zimanê kurdî û bizavên nivîsandina bi kurmanciya paqij ev qutbûn bêtir bi cih kir û êdî ew peyvên di berhemên klasîk de ku nîşana ciwaniya wan berheman û şarezayî û hostetiya nivîskarên wan bûn, bûne kelem li ber fêmkirin û têgihiştina wan berheman.

Mem û Zînê jî ji cûreyê tekstên ku girtî ne û herkes niha tê nagihîje. Ji ber vê yekê pêwistiya şîrovekirina vê tekstê hebû. Ev xebat ji bo ku Mem û Zîn bi hêsanî li ser zimanan bigere û bîr û bawerî û hizrên Xanî zindî bimînin hatiye meydanê. Em hêvîdar in ku ev xebat bibe pireke xurt di navbera xwendevanên îro û Ehmedê Xanî û berhema wî de.

Mem û Zîn Alıntıları - Sözleri

• Her çendi kelam-i şiphê dur bit Be qedir di bit dema ku pir bit. Kelam ne kadar inci gibi ise Değersiz olur çok olunca.
• Hiç kavuşmaktan ümidimi keser miyim ben?
• "Bilgisiz, cahil ve tembel bir insan Geçerlidir taklit ile edeceği iman."
• Hiç kavuşmaktan ümidimi keser miyim ben?
• Gerek sevenler, gerekse sevilenlerin, Elbette vardır düşman ve rakipleri
• Şahî ji te re û xem ji bo min.
• Bana ne olduğunu sorsana Zin! Yüreğimi nerede kaybettim ki bu kadar acımasız davrandım?
• Sonunda vefa göstermeyeceksen eğer, Başlangıçta göze alma o cefalı işi.
• Evîn agir e şîret jî wek ba Gazin derdixin razên pişt perda
• • Sevmenin yolu açıktır, bu yüzden, Ayrılmadı ruhları hiç, birbirinden •
• Hin li pey evînîya Xwêdê ne Hin jî dilxwazê laşê yarê ne Lê dost û dîlber yek e bi rastî Işqa wî dighê heta bi hestî

Mem û Zîn İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Dil bi xwe re bir û çû...: Xanî, kesek ku ji nûra Xwedê bi par e. Xemên di dilê wî de, niha di dilê her kesî de... Evîn çi qas dijwar be jî, rêyek her dirêj û bi ronî di pêşiya Xanî de bû. Di vê rêya dirêj de ne tenê evîna mirovayetî, evîna her tiştî cih digire. Ev rê bi dar in, bi kulîlk û bi strî ne... Dilek bi şa be, bê xem jî nabe. Lê..  Xanî ji xwe re bi tenê xeman jî dixwaze da ku şahî ji bo yar be.  (gonderi/119863797). Dilê ku dikare xeman hilbigire, ji evînê ne bê hay in. Evîn wêrekiya li dijî xeman in, Xanî dizanî. Ji ber ku evîna mezin her ku di dawiyê de bi nasîna Xwedê dihate naskirin. Bi hezkirina mirov û welatî dihate naskirin. Derek çendî nexweş bibe jî dema ku mirov li wir jiya û ji wir hez bike, ew der cihê ku herî xweş e. Ev cih dibe ku welatek be, paşila yarek be, çîrçîra çîrçîrokek jî be... Evîn, bêguman hestek mezin e. Ku ne mezin bûya ne Mem dibû ne jî Zîn û dibe ku Xanî jî wê  nebûya... Bi Xanî, her mirov bi evînekê tê li dinê. Lê her kes bi evîn dimîne ew jî bi guman e. Û berdewam dike Xanî: Kesên ku xwedî evîn, bê aram in...(gonderi/119864978) Ka em dirêj nekin û behsa pirtûka Xanî bikin, ku em çiqas dirêj bikin ew qasî jî qirêj dikin... Mem, wekî her evîndarekî neçar e. Her çiqas neçar jî be bi wî qasî jî kesek qenc e. Dilê wî Zîn ronî ye. Zîn, xwedî bedewbûneke cuda ye. Dilê wê jî ne ji rûyê wê kêmtir e. Tajdîn, hogirek bêhempa ye. Bi min dilê wî ji evînê mezintir bû. Bekir, di rêya her mirovekî de strî ye. Her çiqas bi te re be, ew qasî jî bi te re diçe. Wekî her destan û çîrokên evînî, rêya van herdu evîndaran jî dijwar e. Bêguman tiştên dijwar pirtir bal dikişîne û tê daxwazkirin. Evîna Mem û Zîn mîna hestek e. Ne tê dîtin ne tê kefa destê meriv... Lê heta serê neynûkan jî tê hesîn. Mem birîndarek e. Dilê wî her bi hêvî ye. Çavên Zînê jî her li rê ye. Rêya ku kulîlk vedibin di bin lingên Mem de. Ango bi kurtasî evîn e, ew a ku tê dijîn... Di pirtûkê de tiştek bala min dikişe: Mem xem û xwestekên xwe ji ba û Dîjleyê re dibêje. Zîn, ji find û daran re... Min gelek evîndar dîtine ji stêrkan re xemheval in. Ji asîmanê re rêheval in. Lê Mem û Zîn ewqasî dûr neçûne. Dibe ku xemên wan gelek mezin û giran in ku qet nikare bigihêje asîmanan. Xanî, evîndarên xwe ji rastiyê dûr nekiriye. Wekî Ferhad çiyê kun nekirin. Wekî evîndarê din bi jehr xwe nekuştine. Di evînên xwe de xwe wenda nekirine. Di her wendabûyîna de jî her xwe dîtine. Dikarim bi hezar gotinan behsa vê pirtûkê bikim, lê nikarim têrê bikim. "Ey Xanî, tu yî zimanê evîndarên lal çavên xweşdîtiyên kor lingên di rêya heq de dimeşin. Hem derdbêj î hem dermanbêj î Ne sax dihêlî ne dikujî Bi hezaran Dijwar wê di rêya te de be Ew rê bi êş û kelem be jî." Rihê te şa be... (Dijwar)

Yüreği kendiyle alıp götürdü...: Hani, Allah'ın nurundan nasiplenmiş biridir. Yüreğindeki yaralar, şimdi herkesin yüreğinde... Aşk ne kadar çetinse bile, uzun ve aydın bir yol önündediydi. Bu uzun yolda sadece beşeri aşk değil, her şeyin aşkı yer bulurdu. Bu yol ağaçlı, çiçekli ve dikenlidir... Mutlu olan bir yürek, dertsiz de olmaz. Ama... Hani kendisine sadece derdi ister, mutluluk yare kalsın diye. (gonderi/119863797). Derdi taşıyabilen yürek, aşktan habersiz değildir. Bilirdi Hani; aşk, dertlere karşı bir cesaret timsalidir. Çünkü en büyük aşk en sonda Rabbi tanımakla, tanınabilirdi. İnsan ve yurt sevgisiyle... Ne kadar kötü olsa bile bir yer, orada yaşayıp, sevince bir insan, orası en güzel yerdir. Bu yer bir memleket de olabilir, yarin kucağı, bir ağustos böceğinin cırcırı da... Aşk, şüphesiz büyük bir duygu. Ki büyük olmasaydı Ne Mem olurdu, Ne de Zîn... Hani de olmayabilirdi... Hani'ye göre, her insan aşk ile doğar. Ama herkes aşk ile kalır mı bilinmez... Ve devam eder Hani, "aşka sahip biri, huzursuzdur." (gonderi/119864978) Uzatmayalım da Hani'nin kitabından bahsedelim biraz. Ki ne kadar uzatırsak o kadar kirletmiş oluruz... Mem, çaresiz bir aşık gibidir. Her ne kadar çaresiz olsa da o kadar da iyi biridir. Yüreği Zin ile aydınlanır... Zîn, eşsiz bir güzelliğe sahip. Yüreği simasından eksik değil. Tacdin, eşsiz bir dost. Bana göre yüreği aşktan büyüktü. Bekir, her insanın yolunda bir diken. Ne kadar senleyse, o kadar batar... Her destanda olduğu gibi bu iki aşığın da yolu sancılıdır. Şüphesiz zor olan daha dikkat çeker ve istenilir. Mem ile Zîn'in aşkı bir duygu gibidir. Ne görülür ne de elin avucuna sığar. Ama tırnakların ucuna kadar hissedilir! Mem bir yaralıdır. Yüreği hep umutla doludur. Zin'in gözleri sürekli yoldadır. Mem'in ayaklarının altında çiçek açan yolda. Yani kısacası aşktır yaşanan... Kitapta bir şey dikkatimi çeker: Mem derlerini, isteklerini rüzgar ve Dicle(nehir) ye anlatır. Zîn, mum ve ağaçlara. Çok aşık gördüm yıldızlar ile derttaştır. Ama Mem ile Zin o kadar uzaklaşmamış. Herhalde dertleri gökyüzüne uzanamayacak kadar büyük ve ağırdı... Hani, aşıklarını gerçekten uzaklaştırmadı. Ferhad gibi dağları delmediler, diğer aşıklar gibi zehir içip intihar etmediler. Aşklarında kendilerini kaybetmediler. Her kayboluşta da birbirlerini buldular. Binlerce söz ile bu kitaptan bahsedebilirim, ama yetemeyeceğim... "Ey Hani, Sensin, lal aşıkların dili Güzel gören körlerin gözü Hak yolunda ilerleyen ayaklar. Hem dert söyleyensin hem derman Ne yaşatırsın ne öldürür Binlerce Dijwar yolunda olacak Bu yol acı ve dikenli olsa da." Ruhun şad olsun... (Dijwar)

Kitabın başlığı Allah'ın ismidir Onun ismi olmadan tamam değildir . * Kitapta şöyle bir cümle geçiyor "kavuşmanın da bir korkusu vardır " kim bilir nasıl güzel bir korkudur . Kitap bünyevi bir aşkın manevi aşka nasıl dönüştüğünü anlatıyor Mem ve zîn'in hikayesi genellikle Kürtlerin bildiği bir aşk hikayesidir. İki aşığın sonu farklı biten aşk hikayesini anlatıyor. Mem'i yakıp kavuran sevda ateşinin sonunda gerçeğe , ilahi olana yönelmesini hikaye alan bir kitaptır . Kitabı fazlaca özetlemek istemiyorum , ki lügatım da anlatmaya yetmez . Sadece biraz yarattığı duygulara değinmekle yetineceğim. Kavuşmak.... "Kimi kavuşmayı ister Tacdin gibi Kimi çileyi seçer mem ve zîn gibi" Herkesin kavuşmak istediği bir hayali vardır ; kimi karşılıklı ,kimi hiçbir karşılık bulamadan bir hayali sever . Kimi hayaline kavuşur ,kimi vazgeçer ,kimi de yokluğa alışır. Fakat sevdanın her türlüsü zordur . Yavaşça öldüren bir zehir ,vücudun her tarafında gezindiğini hissediyorsun . Canını yakıyor ama elinden hiçbir şey gelmiyor . Sadece bekliyorsun. En acısı da bu ya bekliyorsun sonuna dair hiçbir fikrin yok ,ne olacağını bilmiyorsun . O zehir her gün başından parmak uçlarına kadar sızlayacak ve yavaş yavaş senin sonunu hazırlayacak . Ölüm bile bazen çok geç buluyor insanı Kitabi çok beğenerek okudum ve sizlerin de okumanızı kesinlikle tavsiye ediyorum . Vesselam (çayırkuşu)

Mem û Zîn PDF indirme linki var mı?

Ehmedê Xanî - Mem û Zîn kitabı için internette en çok yapılan aramalardan birisi de Mem û Zîn PDF linkidir. İnternette ücretli olarak satılan çoğu kitabın PDFleri bulunmaktadır. Ancak bu PDF'leri yasal olmayan yollarla indirmek ve kullanmak hem yasalara hem de ahlaka aykırıdır. Yayın evlerinin sitesinden PDF satılıyorsa indirebilirsiniz.

Kitabın Yazarı Ehmedê Xanî Kimdir?

Yaşadığı yörede zaman zaman şeyh olarak kabul edilmiş, halk arasında Hani Baba adıyla da anılmıştır. Ayrıca, molla(Molla Ahmed) olarak da tanınmaktadır. Hânî Aşiretinden olmasından ve Han köyünde doğması ötürü Ahmed Hânî (Ahmed-i Hânî) olarak tanınmaktadır. Doğu Bayazıt medreselerinde müderrislik ve İshak Paşa Sarayında kâtiplik yapmıştır. Dört dil (Arapça, Farsça, Kürtçe ve Türkçe) bilen Hani, eserlerini, dönemin tercih edilen edebiyat dili olan Farsça yerine Kürtçe yazmıştır.

En bilinen eseri, 17. yüzyılda Kürtçe'nin Kurmanci lehçesiyle yazdığı "Mem û Zîn"dir. Xanî, Mem û Zîn adlı eserinde, Emir Zeynettin'in güzellikleriyle dillere destan olan Zin ve Sti adlı iki kız kardeşinin Mem ve Tajdin ismindeki iki gençle olan aşklarını şiir şeklinde anlatır. Eser, aynı adla sinemaya da uyarlanmıştır.

Türbesi Ağrı Doğubeyazıt'tadır.

Ehmedê Xanî Kitapları - Eserleri

• Mem û Zîn
• Dîwan
• Nûbihara Biçûkan
• Eqîdeya îmanê
• Ereb Şemo Dımdım
• Nûbar
• Mem u Zin Şerhi
• Nûbara Biçukan & Akîde-i İman
• Reyahin-i Aşk
• Hemû Berhem

Ehmedê Xanî Alıntıları - Sözleri

• Bana ne olduğunu sorsana Zin! Yüreğimi nerede kaybettim ki bu kadar acımasız davrandım? (Mem û Zîn)
• Acizlere rahmetin seza kıl Hani'yi özünle aşina kıl Şermende bu Nazmi rû-siyahı Mahşerde sen ol anın penahı Gaflet hılalinden eyle bidar Afv eyle ki ismin oldı Gaffar (Reyahin-i Aşk)
• "Bilgisiz, cahil ve tembel bir insan Geçerlidir taklit ile edeceği iman." (Mem û Zîn)
• Ger te divêtin ku beraber nebitin kes bi te ra 'Îlim bixwûn hem 'emeli tu bike sin'et ji xwe ra Eğer istemiyorsan seninle boy ölçüşecek kimseyi Hem ilim oku hem meslek edin onunla amel etmeyi (Nûbihara Biçûkan)
• Ji bal xwu Buraqek ji bo ra şand Lê zînek muresse' rûnîhand Buraqê digel Refrefê dest bi dest Bi emrê Xwudê ew birin pêşî dest Di heft asîman ewî îwerand Biqasê dû qewsan vi bal xwu gihand Hilanî Xwudê perde rakir nîqab Cemala Xwudê dît ewî bê hîcab Du caran bi çehvan cemala wî dît Li derrê melayên dibêjin nedît (Eqîdeya îmanê)
• … Ya Reb di ve ‘esre biparez qizilbaş Tuxyan û xurûce nekin ew bene welatan (Allahım! Sen koru da bu asırda Kızılbaş{Safevi D.} Gelip zulüm ve baskı uygulamasınlar bizim ülkemizde) (Dîwan)
• Derd u gam-ı dil Memin bela-keş Zînin dahı sinesi pür-ateş (Reyahin-i Aşk)
• Xwudê yîk e bê hevrê û bê heval Ne me'zûlî ye ne mirin ne zewal Ne esl û ne fesl û ne da û ne bab Heyîn wî, heyîna wî nabit hîsab (Eqîdeya îmanê)
• Sensin sevgilinin yüzündeki nur, Zavallı aşığın gönlündeki ateş yine sen. (Mem u Zin Şerhi)
• Heta tu dewr û dersan nekî tekrar û mesrûf Di dûnyayê tu nabî ne meşhûr û ne me'ruf (Nûbar)
• Xwedê Ellah e, qasid Resûl e, ey xwedêzan! Xalîfe çar in, her çar îmamin ey Misilman! (Nûbihara Biçûkan)
• Ama aşık ile heves sahibi arasında fark var. Heves sahipleri çıkarcıdır, aşıklar ise fedakar. (Mem u Zin Şerhi)
• Sonunda vefa göstermeyeceksen eğer, Başlangıçta göze alma o cefalı işi. (Mem û Zîn)
• Mem aşık idi o Zîn-i mâhe Düşmüş idi gönli âh ü vâhê (Reyahin-i Aşk)
• Hûn pêwist ê bizanibin, wekî eskerê siwarî di şeran de çawa ciyê xwe digire.Siwarê hespê pêwist e rind bizanibe çawa hespê di wê wexta çetîn de bide xebatê .Wekî kî wê yekê nizanibe , siwarbûna wî bê feyde ye , bê kêr e û wê zû bê kuştinê! (Ereb Şemo Dımdım)
• Evîn agir e şîret jî wek ba Gazin derdixin razên pişt perda (Mem û Zîn)
• Boraqê di gel Refrefê dest bi dest Bi emrê xwudê ew birin pêşî dest Di heft asîmanan xwudê ew gerand Bi qasê du qewsan bi bal xwu gehand (Eqîdeya îmanê)
• Kimse yoktur ki güzelliğe talip olmasın, Kimse yoktur ki kavuşmayı arzu etmesin. (Mem u Zin Şerhi)
• Ger te divêtin ku beraber nebitin kes bi te ra Ilmê bixwûn hem 'emel-i tu bike sin'et ji xwe ra (Nûbar)
• Umîda me ji tifalan Ku me 'emelbetalan Di weqtê dewr û dersan Bikin în'am û îhsan Bi dua vibîr bînin Fatihan ji me re bixwînin. (Nûbihara Biçûkan)