Beng ü Bade - Fuzuli Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Beng ü Bade kimin eseri? Beng ü Bade kitabının yazarı kimdir? Beng ü Bade konusu ve anafikri nedir? Beng ü Bade kitabı ne anlatıyor? Beng ü Bade kitabının yazarı Fuzuli kimdir? İşte Beng ü Bade kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

Kitap Künyesi

Yazar: Fuzuli

Çizer: Zafer Yılmaz

Derleyen: Murat Kaymaz

Yayın Evi: Ötüken Neşriyat

İSBN: 9786051553825

Sayfa Sayısı: 127

Beng ü Bade Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Beng ü Bade, Fuzuli’nin 444 beyitlik bir kısa mesnevisi. Mesne­vi sözünden umumiyetle Mevlana’nın eseri akla gelmekle beraber esasen mesnevi, doğu edebiyat mecrasının nazım türlerinden biri. Fuzuli’nin Beng’i (Esrar) ve Bade’yi (Şarap) kişileştirerek, kendileri ve birbirleri hakkında konuşturduğu bu küçük mesnevisini daha önce Bal Kaşığım kitabıyla tefekkür alemine yelken açan Murat Kaymaz Dresden nüshasından hazırladı. Okuyucu, Beng ü Bade’de, bu ikisi dışında pek çok mücerret karakterin, gayet müşahhas maceralarında onlara yarenlik edecek. Şarabın hizmetinden asla geri durmayan Meze’yi, kahır ateşinde ya­nan Kebab’ı ve daha nicelerini tanıyacak. Onları tanırken de belki sık sık “…evet Şarap tam da kendinden bekleneni yaptı yahut vay hain Boza, zaten mayasının bozukluğundan belliydi…” diyerek sırla­ra vakıf olacak. Ve bütün bunları ancak şairin dehasıyla, bizim için başka bir alemden, şiirin ülkesinden devşirmesiyle bilece­ğiz. Gidip de toplayana aşk olsun, ama gidemeyen için de çerçinin küfesinde taşıdığı yemiş helal olsun.

Beng ü Bade Alıntıları - Sözleri

• Her işimi geciktirmiş manasız işlerin kuruntusu
• "Derler ki bir hayâldir dünya İtibar edilmez bir rüya" "Âlemi bir hayâldir dirler İtibâri muhâldür dirler"
• Benem ol pâdşâh-i heft-iklîm Ki bana şâhlar kılur ta'zîm (Benim padişah yedi iklimde Kusur etmez şahlar bana hürmette)
• Derler ki bir hayâldir dünya İtibar edilmez bir rüya
• Sühan-i b^ühûdeden hoş gelûr âvâz-ı horoz Bâri mânâsını bilmez ise de hengâmı bilir (Horozun sesi boş sözden yine de iyidir; Ötüşünün anlamını bilmese de zamanını bilir) -Nâbi
• "Edilir mi kavga kafa çekenle Ne yapsın ateş, kuru közle" "Ne revâ ceng, eyle ser-keş ilen; Alef-i huşg nitsun âteş ilen?"
• "Sen ki, dünyada içenlerdensen Şenlik makamının bir sâkiniysen Neşeyle içtiğin halis şaraptır Kevser ummak sana nahaktır" "Sen ki, dünyâda ehl-i işretsen, Sâkin-i mesned-i meseretten. İçdigündür neşât ile mey i sâf; Kevser ummak degül sana insâf! "
• “Edinme hevesle sersemliği âdet, Utanma, gel ver akla selâmet” "Kelle-huşg olmağı şi'âr itme, Gel dimâğun ter eyle 'âr itme"
• "Derler ki bir hayâldir dünya İtibar edilmez bir rüya"
• "Derler ki bir hayâldir dünya İtibar edilmez bir rüya"
• Gönül sahrâ-yı hicrânda dilemez nâfe-i âhû Ayağın toprağı cânâ mene çün müşk ü anberdir ( Gönül ayrılık çölünde ahunun misk kokusundan istemez; ey sevgili senin ayağının toprağı bana misk ve amber gibidir)
• Ki: Bu denlü fesada çare nedür? Çare, ol zişt-i na-be-kare nedür? (dedi: bu denli fenalığa nedir çare Nedir çare o hayırsız çirkine)
• “Edinme hevesle sersemliği âdet, Utanma, gel ver akla selâmet”
• “Ya ver bana mihnetimce tâkat Ya tâkatım olduğunca mihnet”

Beng ü Bade İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Divan Edebiyatı 101: Izdırar ve kederi arınma ve içsel bir yolculuk olarak görüp kemâle ermenin yolu addeden, kalbe dair bu şiir macerasında aşk ummanına yelken açan divan şiirinin en güçlü kalemlerinden Fuzulî. Mahlas ne hoş değil mi? Tıpkı dünya gibi fuzuli. “Nedir ki şu dünya ve avanesi Hayat dediğin ölmek endişesi” beytinde olduğu gibi. Beng ü Bâde ve belki de lise edebiyat derslerinden çoğumuzun Fuzulî’nin eseri olarak bildiğimiz ama çoğumuzun açıp okumadığı, içeriğini dahi pek bilmediği mesnevisi. Mesnevi deyince Mevlana gelmesin akla. Mesnevi bir nazım biçimi ve bu eser de 444 beyitlik bir mesnevi. Eserde Beng (Esrar) ve Bâde (Şarap) ın kendilerini övmeleri, birbirlerini yermeleri ve sonunda savaşmaları anlatılıyor. Dönemin siyasi kilimi esere yansımış Beng ile Şah İsmail, Bâde ile de 2. Bayezid timsah edilmiş. Hatta Divan Edebiyatı’nda “patronaj” yani eserim makam sahiplerine sunumu ve onlardan mükafat bekleme durumu oldukça yaygınmış. Giriş kısmında Halil İnalcık’ın “Şair ve Patron” isimli çalışmasına bu teze ilişkin delillerin sunulduğu belirtiliyor. Ötüken Neşriyat baskısında sunuş kısmı gayet başarılı ve açıklayıcı olmuş benim çok hoşuma gitti. Ancak bu eser özelinde Fuzuli’nin padişaha sunup mükafat bekleyip beklemediği tartışmalı. Akış içerisinde müthiş bir denge var. Önce Bade’nin kendisini övmesi, Saki’den Beng’in haberini alması, meclisindekilerin savaşma kaçma ve hile yapma tekliflerini beğenmeyen Bade’nin elçi göndermeyi tercih etmesi ve elçi olarak giden kanı bozuk Boza’yı göndermesi ve ihanete uğraması. Akabinde Beng’in kendini yücelttiği kısımlar yine meclisindekilerin Bade’ye yapılan teklifler gibi tekliflerde bulunması ve Beng’in de elçi olarak Macun’u göndermesi, aynı sonuç: ihanet. Görüldüğü gibi iltimas geçilmemiş hiç birisine. Hitam kısmında Beng için her şey iyi gitmekteyken Bade’nin adak adaması sonucu Allah’ın inayeti ile Bade’nin kazanması ve esir aldığı Beng ve meclisindekileri salmasıyla mesnevi son buluyor. Ötüken baskısının hem cildi çok hoş, albenili hem de sürelere yapılan göndermelerin, söz sanatlarının dipnotlarda açıklanması eseri anlaşılır kılmış. Benim ziyadesiyle hoşuma gitti. Keyifli okumalar :) (Ahmet Çavdar)

Kitabın Yazarı Fuzuli Kimdir?

Mehmed bin Süleyman Fuzûlî (Fużūlī (فضولی); d. 1483, Hilla - ö. 1556, Kerbela ya da Bağdat), Türk divan şairidir. Asıl adı Mehmet bin Süleyman'dır. Türk Bayat boyundan olduğu aktarılmaktadır. Türk şiirini önemli ölçüde etkilemiştir. Yedi Ulu Ozan'dan biri kabul edilir.

Ailesi göçebe hayatı bırakıp günümüzdeki Irak bölgesine yerleşmiş olan Oğuzların Bayat boylarındandır. Fuzûlî; ne kadar kesin bilinmese de 1483 yılında Akkoyunlular zamanında şimdiki Irak'ta Kerbela veya Necef'de veya Kerkük iline bağlı Kale semtinde doğduğu tahmin edilir.

Fuzûlî iyi bir eğitim almak için ilk önce Hillah şehirinde müftü olan babasından, ve daha sonra Rahmetullah adındaki bir öğretmenden eğitim görmüştür. Daha sonraki öğrenimi hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte; eserlerinden İslamî bilimler ve dil alanında çok iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca Su Kasidesi'nin 2. beytinde; "Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem" "Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvâre su" diyerek astronomi bilgisinin de iyi olduğunu ortaya koymuştur.

Türkçe Divanı'nın önsözünde; “İlimsiz şiir temelsiz duvar gibidir, temelsiz duvar da değersizdir.” demektedir.

Türkçe, Arapça ve Farsça divan şiirlerini yazmıştır. Eserlerinde kullandığı dil dönemindeki divan şairlerine göre daha sade, anlaşılır bir Türkçedir. Halk deyişlerinden bolca yararlanmıştır.

Bedensel zevklerden ziyade tasavvufî bir aşk, Ehl-i Beyt'e duyulan özlem, ayrılık acısı şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir. Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır. Bu açıdan bakıldığında Türk şiirinde karşılaştırılabileceği tek şair Yunus Emre'dir. "Leyla ve Mecnun" mesnevîsi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dahil) en iyi mesnevîlerden biridir.

İran şiirinden Hâfız, Türk şiirinden ise Nesimî ve Nevai çizgisini en başarılı şekilde kemâle erdirmiştir. Kendisinden sonra gelen bütün divan şairlerini etkilemiştir. Onun, Kerbela'da 1556 yılında içinde yaygın olan salgın bir hastalık sonucunda, veba veya kolera'dan öldüğü tahmin edilir. Fazilet (erdem) kelimesinin kökü olan "FUZUL" kelimesinden türeyen -fazilet sahibi -erdemli manasında fuzuli mahlasını kullanmıştır.

Irak'ta yaşamıştır. Hayatı yoksulluk, bahtsızlık ve ilgisizlik içinde geçmiştir. Bu durum onu derinden etkilemiş ve bu yalnızlık duygusu sanatının ilham kaynağı olmuştur. Yaşadığı atmosferi şiirine yansıtmıştır. Kendisi çölde yaşamış; çöl kimsesizlik, hasret ve hüzün demektir. Fuzuli bu unsurları şiirinde yoğurmuştur.

Fuzuli şiirlerinde Tek Varlık görüşünü en fazla işleyen şairdir. Onda "Visal" (Allah'a kavuşma) isteği kuvvetlidir. Ama vuslat yoktur. Tasavvuf onda yaşı ve sanatı ilerledikçe koyulaşmıştır. Divan edebiyatında ilah-i aşkı en fazla işleyen şairdir. Bu durum ondaki ideal aşkı gösterir. Fuzuli derdi, ıstırabı seven bir kişidir. Nitekim şu beyiti bunu açıkça gösterir.

"Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib Kılma derman kim helakım zehri dermanındadır."

Fuzuli derin ve samimi bir aşk şairidir. Ölüm, toplum, yoksulluk, felsefe, tabiat temalarını hep bu aşk etrafında yazmıştır. Çağdaşlarına göre sade bir dili vardır. Arapça, Farsça ve Türkçe'yi çok iyi bilen şairin gücü; bu üç dilden aldığı kelimeleri kullanıp, bunlarla düşünmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu yönüyle Divan Edebiyatı'nın en büyük şairlerinden sayılmaktadır.

Fuzuli Kitapları - Eserleri

• Leyla ve Mecnun
• Saadete Ermişlerin Bahçesi Kerbela
• Rind ile Zahid - Sıhhat ile Maraz
• Matla'ul-İtikad Fi Ma'rifeti'l-Mebdei ve'l-Mead
• Divan
• Türkçe Dîvân

• Beng ü Bade
• Sıhhat u Maraz
• Tevhid Fuzuli
• Əsərləri - II Cild
• Ruhun Yolculuğu
• Molla Cami'nin Kırk Hadis Tercümesi
• Meyvələrin Söhbəti

• Əsərləri - I Cild
• Əsərləri - III Cild
• Əsərləri - IV Cild
• Əsərləri - V Cild
• Əsərləri - VI Cild
• Leyla ile Mecnun

Fuzuli Alıntıları - Sözleri

• “ “Lale” kelimesinin harfleri ile “Allah “ kelimesinin harfleri denktir. Ebcedde de sayı değerleri (66) eşittir. Bu sebeple mimari ve tezyinat sanatlarımızda Lale motifi çok sık kullanılmıştır. “ (Tevhid Fuzuli)
• "Eğer dert ortağı isen, benim yârim ol; yok, eğer dert ortağı değil sen de, var ol!" (Leyla ve Mecnun)
• ''Taâlallah, bu ne ruhsâr-ı mergub-i dilâradır, Ki dil derdinde âciz, can temâşâsına hayrandır.'' (Saadete Ermişlerin Bahçesi Kerbela)
• "Sen ki, dünyada içenlerdensen Şenlik makamının bir sâkiniysen Neşeyle içtiğin halis şaraptır Kevser ummak sana nahaktır" "Sen ki, dünyâda ehl-i işretsen, Sâkin-i mesned-i meseretten. İçdigündür neşât ile mey i sâf; Kevser ummak degül sana insâf! " (Beng ü Bade)
• Ey silsile-i vücûda nazım Rezzâk-ı erâzil ü eâzım .. Ey varlık sistemini düzenleyen ve hem en aşağılıklara hem de yüksek ruhlu insanlara rızık veren ( Tanri)! (Tevhid Fuzuli)
• Hepsi mahv oldu. (Meyvələrin Söhbəti)

• “Edinme hevesle sersemliği âdet, Utanma, gel ver akla selâmet” (Beng ü Bade)
• Suret'ten ma'na'ya götüren bir rol vardır. Ma'na gülünün göründüğü yerler suret'in bahçeleridir! (Rind ile Zahid - Sıhhat ile Maraz)
• Derler ki bir hayâldir dünya İtibar edilmez bir rüya (Beng ü Bade)
• “Edinme hevesle sersemliği âdet, Utanma, gel ver akla selâmet” "Kelle-huşg olmağı şi'âr itme, Gel dimâğun ter eyle 'âr itme" (Beng ü Bade)
• Gönül sahrâ-yı hicrânda dilemez nâfe-i âhû Ayağın toprağı cânâ mene çün müşk ü anberdir ( Gönül ayrılık çölünde ahunun misk kokusundan istemez; ey sevgili senin ayağının toprağı bana misk ve amber gibidir) (Beng ü Bade)
• Herkes, kendi işinde kusursuz olmalı... Aşığın akıl sahi­bi olması doğru mudur? (Divan)
• Za’f, kuvvetlenip Sıhhati zaifletmiş. Ruh, bu yüzden muztarip olup,Aşka «Ey benim evimi barkımı yıkan ve beni devran sergeştesi kılan, bana bütün yalan vaidlerde bulundun, helâkime kasdettin. Ne hileydi ki benimle oynadın ve beni yerimden yurdumdan uzaklaştırdın. Ma'mur bir ülkem vardı ki rahat, zevk ve şürurla doluydu. Bir müddet beni Ma'şukluk yurdunda aldattın, oradan yüzüme bir kapı açtın, bîr zaman da beni Aşıklık ülkesinde garib ettin ve bana türlü türlü belâlar nasib eyledin. O memleketlerde de yüzümün suyunu döktün, beni tekrar ümitsiz bir halde vatana getirdin. Vatan yıkıklığa yüz kodu, tezelzüle uğradı. Allah Allah, bu ne zulümdür ? Senden bir durakta bin feryad» dedi. (Sıhhat u Maraz)

• - "Aşk olmasaydı ve aşkın gamı olmasaydı, Bu kadar özlü sözü kim söyler, kim işitirdi?.." (Ruhun Yolculuğu)
• Subbet aleyye mesâibun lev enneha, Subbet ale'l eyyami sırne leyaliyâ. (Benim başıma öyle musibetler geldi ki eğer, Gündüzlere gelseydi gündüzler gece olurdu.) (Saadete Ermişlerin Bahçesi Kerbela)
• “ Rengarenk çiçekler insanın bakışlarını aniden kendine çevirerek ikaz eder, uyarır, kendine gel der. Tabiatın sıradan gibi görünen yüzü, yüzey şekilleri birdenbire bir canlılık kazanır, adeta insana, bana bak, beni oku, diye fısıldar. “ (Tevhid Fuzuli)
• Doğru olan, akıllı kişinin yaratılışı hususunu düşünmesi; varlığının mahiyetini araştırması; başlangıçtaki ve sondaki halini idrak etmesi; kazanç fırsatını kaybetmeden, sual ve cevap yerine yönelmeden önce, iyilik ve kötülük yolunu birbirinden ayırması; bütün insanların hemcins ve cinsinin icabı olan şeyler bakımından eşit bulunduğuna, binaenaleyh aralarında bilgiden başka -çünkü o, derece derecedir- hiç bir fark mevcut olmadığına inanmasıdır. İnsanlar arasındaki yegâne farkı teşkil eden bilginin ise en zoru, en yükseği ve en şereflisi, en faydalısı olup o da mânevî nimet ve insânî olgunluktur. (Matla'ul-İtikad Fi Ma'rifeti'l-Mebdei ve'l-Mead)
• Benem ol pâdşâh-i heft-iklîm Ki bana şâhlar kılur ta'zîm (Benim padişah yedi iklimde Kusur etmez şahlar bana hürmette) (Beng ü Bade)
• "Senin için dünyayı karşıma almışım da sen onlar daha kalabalık diye o tarafa geçmişsin gibi." (Leyla ve Mecnun)
• N'ola ger olsa yetîm ol dürr-i deryâ-yı hayâ Ger yitîm olsa füzûndur dürr-i deryaya bahâ (Saadete Ermişlerin Bahçesi Kerbela)