Tarihte Fatih Sultan Mehmet'in ölümü nasıl oldu? Zehirlendi mi? Kaynaklar ne diyor?

Fatih Sultan Mehmet’in Nikris Hastalığı

Bir kısım kaynakların bildirdiğine göre Fatih’in hastalığı nikris (goute) denilen mafsal ağrılardı. Aşıkpaşazade, Fatih’in vefatına neden olan hastalığın ayağındaki ağrı olduğunu ifade belirtiyor. Nikris’ten muzdariben vefat eden Osman Gazi’nin hastalığı için de aynı ifadeyi kullandığına bakılırsa bu tarifiyle de nikrisi kastettiğine hükmedilebilir.

Fatih’in ölüm nedenine ait genel kanaat şimdiye kadar nikris hastalığı üzerinde toplanmaktaydı.

Fatih Sultan Mehmet zehirlendi mi?

Bazı tarihçiler Fatih Sultan Mehmet’in zehirlenmiş olması ihtimali üzerinde duruyor ve bunun için de Aşıkpaşazade’de görülen manzum, edebi bir şiiri kaynak gösteriyor. Bunun yanı sıra Venedik arşivinde mevcut bir vesikadan hareketle Fatih’in zehirlendiği iddia ediliyor. İddialara dayanak oluşturan kaynaklardan biri Aşıkpaşazade tarihinde şu şekilde geçmektedir:

Tabibler şerbeti kim virdi Hâne

O Han içdi şarab-ı kaane kaane

Ciğerin doğradı şerbet o Hanın

Hemin dem zari itdi yane yane

Didi niçün bana kıydı tabibler

Boyadılar ciğeri canı kaane

İsabet itmedi tabib şarabı

Tımarları kamu vardı ziyane

Tabibler Hane çok taksirlik itdi

Budur doğru kavil düşme gümane

Dua et Aşıkı bu Han hakkında

Ki nur-u rahmete canı boyane

Aşıkpaşazade’nin bu dizelerinden Fatih’in zehirlenebilme ihtimali üzerinde durmak mümkün görünse de esas itibariyle yazar padişahın faydasız bir tedavi yüzünden zahmet ve eziyete çekmesinden şikayet ediyor.

Fatih Sultan Mehmet’in zehirlendiği iddiasını ortaya atan bir diğer isim Fransız tarihçi Franz Babinger (ö. 1967)’dir. Babinger, Venedik arşivinde bulduğu bir belgeye istinaden Venediklilerin Fatih’i zehirleme teşebbüsünde bulundukları iddiasını ortaya atmıştır. Bu iddia için temel argümanı, Fatih’in hekimlerinden Yakup Paşa’ya dayandırmaktadır. Yakup Paşa’nın hayatını inceleyen Babinger, onun 1454’ten itibaren Venediklilere satılmış biri olduğu ve bu kimliği bakımından padişaha ihanete hazır bulunabileceği neticesine varmıştır.

Fatih’in Hekimbaşısı Yakup Efendi kimdir?

Fatih’in hekimbaşısı olan Yakup Efendi aslen İtalyan Yahudisidir. İslamiyeti kabul eden Yakup Efendi adını Yakup olarak değiştirip Osmanlı saray hizmetine alınmış ve sonra vezirlik rütbesine kadar yükselmiştir. Fatih’in aşırı bir güven duyduğu Yakup Paşa bir süre hekimbaşılık görevinde kalmıştır. Ancak kendisini hiç sevmeyen Karamani Mehmed Paşa veziriazam olunca hekimbaşılıktan çıkarılmıştır. Fatih’in hastalığı sırasında tedaviye ilk onun başladığı, padişahın sağlığı iyiye doğru gitmeyince veziriazamın tavsiyesiyle hekim Lari’nin işe müdahale ettiği ifade ediliyor. Ancak Hekim Lari’nin tedavi sırasında dikkatsizlik ettiğine dair bazı ifadeler mevcut. Ancak Hekim Lari, Fatih’ten sonra II. Bayezid’in de özel hekimleri arasında yer alıyor. Eğer dikkatsizlik gösterseydi cezalandırılması ve kendisine bir daha sarayda hiç görev verilmemesi gerekirdi.

Erken Ölmese İtalya’yı Fethedecekti

Fatih Sultan Mehmet ölümünden hemen önce İtalya’ya Gedik Ahmet Paşa’yı donanmasıyla birlikte sevk etmiş ve Otranto Kalesi’ni ele geçirmişti. Bazı tarihçiler, eğer erken vefat etmeseydi, Fatih’in, İtalyan Yarımadası’nın fethedebileceğini söylüyorlar. Buradan hareketle onun zehirlendiğini ve böylece İtalya’nın fethinin başarısızlıkla sonuçlandığını ifade ediyorlar.