Melik Berkyaruk Kimdir? Selçuklu Melik Berkyaruk Kimdir, Kısaca Hayatı

Uyanış Büyük Selçuklu dizisinde Melikşah'ın büyük oğlu olan Berkyaruk kimdir? Melik Berkyaruk nasıl sultan oldu? Melik Berkyaruk'un annesi kimdir? Sultan Berkyaruk ve Tapar mücadelesi nasıl gerçekleşti? Berkyaruk ve Terken Hatun savaşları nasıl oldu? Tarihte Melik Berkyaruk kimdir, hayatı ve hakkında merak ettiğiniz tüm sorular ve kısa kısa cevapları...

Tarihi diziler sayesinde unuttuğumuz gizli tarihimizi merak ediyor ve daha çok araştırmaya başlıyoruz. Her biri birbirinden kıymetli olan, İslam'a ve Müslümanlara güven düşmana ise korku veren Büyük Selçuklu Sultanlarından bir isim, büyük bir şahsiyet Ebu Muzaffer Rukneddin Berkyaruk bin Melikşah...

Uyanış Büyük Selçuklu dizisinde Sultan Melikşah'ın büyük oğlu olarak geçen Berkyaruk'u çoğu izleyen merak ediyor. İzleyenlerin merak ettiği soruların başında "Melik Berkyaruk'u kim oynayacak?, Berkyaruk karakterini kim oynuyor?" olsada biz sizler için gerçek tarihin gerçek sayfalarından Sultan Berkyaruk hakkında merak ettiğiniz veya edeceğiniz birçok konuyu araştırdık.

Berkyaruk Ne Demek?
Melik Berkyaruk Kimdir? Hayatı Kısaca (Büyük Selçuklu Devleti)
Melik Berkyaruk'un Annesi Kimdir?
Melik Berkyaruk Büyük Selçuklu Devleti'ne Nasıl Sultan Oldu?
Sultan Berkyaruk ve Terken Hatun Taht Savaşları
Berkyaruk ve Muhammed Tapar Mücadelesi (Berkyaruk ve Tapar Savaşları)

Sitelerde dizi üzerinden anlatılmaya çalışılan Sultan Berkyaruk'u gerçek tarihimizden tanıyalım. İşte Sultan Berkyaruk hakkında sizler için hazırladığımız merak ettiğiniz soruların sizi yormayacak şekilde kısa cevapları...

BERKYARUK NE DEMEK?

Berk Ne Demek?

Türk Dil Kurumu sözlük anlamı itibariyle Berk "sert, katı, sağlam, kuvvetli" anlamlarına gelmektedir. Türkçe kökenlidir. İsim anlamı olarak ise kişinin hayatta daha güçlü ve sağlam duracağına dair bir anlam taşır. Erkek ismi olarak kullanılmaktadır.

Yaruk Ne Demek?

Yaruk, ışık, aydınlık, parlaklık, parıltı anlamlarına gelmektedir. Yaruk ismi; Türkçe kökenli olup bir erkek ismidir.

İki ismi birleştirdiğimiz vakit Büyük Selçuklu Sultanı olan Sultan Berkyaruk'un isminin anlamı güçlü, kuvvetli, sağlam ve göz aydınlığı veren bir erkek ismi olarak verildiği düşünülmektedir.

MELİK BERKYARUK KİMDİR?

Melik Berkyaruk Ne Zaman Doğdu?

Berkyaruk, Muharrem 474’te (Haziran 1081) İsfahan’da doğdu. Büyük Selçuklu Devleti Sultan Melikşah'ın en büyük oğludur. Annesi, Selçuklu asıllı Emir Yakuti’nin kızı ve Azerbaycan Emiri İsmail’in kardeşi olan Zübeyde Hâtun'dur. Sultan Melikşah tarafında oldukça sevilen Berkayaruk güçlü ve başarılı bir Meliklik dönemi geçirmiştir. Kendisinden sonra çok küçük yaşlarda tahta geçirdiği II. Melikşah adında bir oğlu vardır.

Melik Berkyaruk Ne Zaman, Nasıl ve Nerede Öldü, Vefat Etti?

Bütün Selçuklu topraklarında devlet otoritesini yerleştirip huzur ve sükûnu sağladığı bir sırada vereme yakalanan Berkyaruk, bir sedye içinde İsfahan’dan Bağdat’a götürülürken yolda ağırlaştı ve hayatından umut kesince emîrleri yanına çağırıp beş yaşındaki oğlu Melikşah’ı veliaht, Emîr Ayaz’ı da ona atabeg tayin etti. Oğlunu emîrlerin himayesinde Bağdat’a gönderirken kendisi de İsfahan’a dönmek üzere yola çıktı ve Burûcird yakınlarında öldü (2 Rebîülâhir 498 / 22 Aralık 1104). Cenazesi İsfahan’a götürülerek atalarının gömülü olduğu türbede defnedildi, yerine oğlu Melikşah geçti.

Merak Edebileceğiniz Benzer Yazılar

Melik Berkyaruk Nasıl Biriydi?

Bazı tarihçiler ondan adaletli, faziletli, sabırlı ve yumuşak huylu bir hükümdar olarak bahsederlerken bazıları da içki ve eğlence düşkünü olduğunu kaydederler.

(Sultan Berkayaruk Resmi Temsili)

MELİK BERKYARUK'UN ANNESİ

Berkyaruk'un annesi Selçuklu asıllı Emir Yakuti’nin kızı ve Azerbaycan Emiri İsmail’in kardeşi olan Zübeyde Hâtun'dur.

Babası Çağrı Bey'in oğlu Emir Yakuti'dir. Sultan Melikşah ile evlendi. Kocası Melikşah üzerinde etkiliydi. 1081 yılında Berkyaruk'u dünyaya getirdi.

MELİK BERKYARUK NASIL SULTAN OLDU?

Terken Hatun ile taht savaşı sonrasında Sultan Berkayaruk'un sultanlık ilanı nasıl oldu?

Sultan Melikşah, veziri Nizâmülmülk’ün de tavsiyesiyle hayattaki oğullarının en büyüğü olan Berkyaruk’u veliaht tayin etti.

Sultan Berkyaruk ve Terken Hatun Taht Savaşları

Melikşah’ın âni ölümü üzerine karısı Terken Hatun beş yaşındaki oğlu Mahmud’u sultan ilân ettirmek için her vasıtayı mubah sayarak harekete geçti. Bu maksatla sultanın ölümünü gizlediği gibi emîrlere büyük paralar vererek oğlunu destekleyeceklerine dair yemin ettirdi.

Sonunda Halife Muktedî-Biemrillâh’ı da tehdit ederek Mahmud’u sultan ilân ettirip adına hutbe okutmayı başardı (485/1092). Babası öldüğü sırada İsfahan’da bulunan Berkyaruk’u da Emîr Kürboğa vasıtasıyla tutuklattı.

Berkyaruk Sultan İlan Edildi ve Adına Hutbe Okundu

Melikşah’ın ölüm haberini alan Nizâmülmülk’ün adamları vezire ait silâh depolarını yağmalayarak isyan bayrağını açtılar ve hapishanede bulunan Berkyaruk’u kurtarıp on bir yaşında iken aynı yıl Rey şehrinde sultan ilân ettiler.

Terken Hatun’un İsfahan’a yaklaşması üzerine de onunla birlikte Rey’e doğru yola çıktılar. Terken Hatun ile Berkyaruk arasında Burûcird şehri yakınlarında meydana gelen savaşta Terken Hatun ağır bir yenilgiye uğrayarak İsfahan’a çekildi (16 Zilhicce 485/17 Ocak 1093).

Şehri bir müddet muhasara eden Berkyaruk Terken Hatun’dan 500.000 dinar alarak kuşatmayı kaldırıp Hemedan’a gitti. Yapılan anlaşmaya göre Terken Hatun ile Mahmud İsfahan ve Fars’a hâkim olacak, diğer şehirler Berkyaruk’a bırakılacaktı.

Anlaşmaya rağmen bütün ülkeye hâkim olmak isteyen Terken Hatun, bu defa Berkyaruk’un dayısı Azerbaycan Meliki İsmâil b. Yâkūtî’ye haber gönderip Berkyaruk’u bertaraf etmesi şartıyla evlenme vaadinde bulundu. İsmâil bu teklifi kabul ederek Berkyaruk üzerine yürüdü, fakat Hemedan-İsfahan arasındaki Kerec’de meydana gelen savaşta mağlûp oldu (486/1093). Bu zaferden sonra Bağdat’a giden Berkyaruk Halife Muktedî-Biemrillâh tarafından Rükneddin lakabıyla sultan ilân edildi ve 14 Muharrem 487’de (3 Şubat 1094) adına hutbe okundu.

Kardeşleri Muhammed Tapar ve Sencer, Azerbaycan Meliki Mevdûd b. İsmâil, Tutuş’un oğulları Halep Meliki Rıdvan, Dımaşk Meliki Dukak, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıcarslan ve Kirman Selçuklu Meliki Turan Şah onu Büyük Selçuklu sultanı olarak tanıyıp itaat arzettiler. Böylece Sultan Melikşah’ın ölümünden beri fetret devrini yaşamakta olan Büyük Selçuklu Devleti yeniden bir sultanın emrinde temsil edilerek itibar kazanmış oldu.

SULTAN BERKYARUK'UN KARDEŞİ MUHAMMED TAPAR İLE MÜCADELESİ

Gence Meliki Muhammed Tapar, Berkyaruk’un eski veziri Müeyyidülmülk’ün kışkırtmaları sonucu ağabeyi Berkyaruk'a karşı isyan ederek sultanlığını ilân etti.

Sultan Berkyaruk ve Muhammed Tapar Savaşları

Halife Müstazhir-Billâh da onun hükümdarlığını tasdik ederek adına hutbe okuttu (17 Zilhicce 492/4 Kasım 1099). Bunun üzerine Berkyaruk kardeşi Muhammed Tapar üzerine yürüdü ve aralarında Sefîdrûd’da (Kızılören) cereyan eden ilk savaşta mağlûp oldu (493/1100).

Hemedan’da meydana gelen ikinci savaş (494/1101) Berkyaruk’un galibiyeti, Rûzrâver’de meydana gelen üçüncü savaş ise bazı çarpışmalardan sonra anlaşmayla sonuçlandı (4 Rebîülâhir 495/26 Ocak 1102).

Anlaşmaya göre Berkyaruk “sultan”, Muhammed Tapar ise “melik” unvanına sahip olacaktı. Gence ve çevresiyle Azerbaycan, Diyarbekir, el-Cezîre ve Musul Muhammed Tapar’a, Horasan hariç anlaşmada zikredilmeyen Selçuklu toprakları ise Berkyaruk’a ait olacaktı. Sultan Berkyaruk gerektiğinde Muhammed Tapar’a askerî yardımda bulunacak, Muhammed Tapar da Berkyaruk’a 1.300.000 dinar vergi ödeyecekti.

Ancak bu barış uzun sürmedi. Muhammed Tapar kendini barışa ikna eden emîrleri ihanetle suçlayarak onları cezalandırdı ve anlaşmayı ihlâl edip kendini sultan ilân etti. Rey yakınlarında cereyan eden dördüncü savaş Berkyaruk’un galibiyetiyle sonuçlandı (495/1102). Berkyaruk savaştan sonra İsfahan’a kaçan kardeşini yakalamak için şehri bir müddet muhasara ettiyse de sonuç alamadı. Hoy yakınlarında cereyan eden beşinci savaş da Berkyaruk’un zaferiyle sonuçlandı (8 Cemâziyelâhir 496 / 19 Mart 1103) ve uzun müzakerelerden sonra taraflar arasında anlaşma sağlandı (Rebîülâhir 497 / Ocak 1104).

Buna göre Berkyaruk, Muhammed Tapar’ın beş nevbet çalmasına müdahale etmeyecek, Muhammed Tapar’a ait şehirlerde Berkyaruk adına hutbe okunmayacak, askerler diledikleri tarafa geçebileceklerdi. Cibâl, Fars, İsfahan, Rey, Hemedan, Hûzistan ve Bağdat Berkyaruk’a; Azerbaycan, Diyarbekir, el-Cezîre, Musul, Suriye ve Hille Emîri Sadaka’nın hâkimiyetindeki topraklar Muhammed Tapar’a ait olacaktı. Bu anlaşma ile yıllardır devam eden ve devlet otoritesini sarsarak karışıklıklara sebep olan, halkı aç ve perişan bırakan fetret devri taht kavgalarına son verilmiş oluyordu.

Berkyaruk, taht kavgaları ve emîrler arasındaki çıkar çatışmaları sebebiyle Anadolu’yu geçerek Suriye topraklarına giren Haçlılar’ın Antakya (3 Haziran 1098) ve Kudüs’ü (15 Temmuz 1099) işgal edip küçük devletler kurmalarına engel olamamıştı. Bu bakımdan Berkyaruk devrinde Haçlı kontları Baudouin ile Joscelin’in esaretiyle sonuçlanan Harran Savaşı (497/1104) müslümanlar arasında sevinçle karşılandı. İç karışıklıklara, taht kavgalarına ve Haçlı istilâsına rağmen Berkyaruk, o devrin iki büyük Türk devleti Gazneliler ve Karahanlılar tarafından metbû hükümdar olarak tanınmıştır.

Yazı mardinlife tarafından hazırlanmıştır. İstifade edilen kaynaklar: islamansiklopedisi.org.tr, wikipedia, dergipark.org.tr, ttk.gov.tr, tdk.