Mardin Su Raporu: Su Krizi Kapıda!

TMMOB Mardin İl Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanan 2025 Mardin Su Raporu, bölgedeki su varlıklarının hızla tükenmekte olduğunu ve su krizinin eşiğinde olunduğunu ortaya koyuyor.

Mardin'de Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mardin şubesince Su Varlıkları, Sorun Analizi, Riskler ve Çözüm Stratejileri Raporu hazırlandı.

Merkez Artuklu ilçesindeki Mardin Mimarlar Odası Şubesinde düzenlenen toplantıda konuşan Harita ve Kadastro Mühendisleri Mardin İl Temsilcisi ve TMBO Mardin İl Koordinasyon Üyesi Harita Mühendisi Agit Özdemir, katılımcılara sunum yaptı.

Sunumun ardından gazetecilere açıklamalarda bulunan Agit Özdemir, Mardin'de ki su varlıklarını inceledikleri, riskleri ortaya çıkardıkları, sorunları tespit ettikleri ve buna karşı oluşturdukları çözüm önerilerini konuştukları bir basın toplantısı gerçekleştirdiklerini söyledi.

Amaçlarının yaşam varlığı olan suyun nasıl bir riskle karşı karşıya olduğunu kamuoyuna açıklamak ve buna karşı koruyucu önlemler geliştirmek, aynı zamanda ilgili kurumları harekete geçirmeye dönük olduğunu kaydeden Özdemir, raporlarında özetle Mardin'de genel olarak yer üstü ve yer altı su varlıklarının tamamını incelediklerini belirtti.

Özdemir, şunları kaydetti:

"Bu kapsamda Mardin'de yer alan dereler, akarsular, göletler, barajları inceledik. Raporun sonunda baktığımızda Mardin'de hemen hemen akan yer üstü suyun kalmadığını tespitini yaptık. Fırat suyuna karışan ve Mezopotamya havzası için çok önemli olan Çağ Çağ suyunun mesire alanındaki yapılaşma, oradaki ticari faaliyetler, turizm faaliyetlerinden kaynaklı aynı zamanda maden ocaklarından kaynaklı çok ciddi risk altında olduğunun tespitini yapabildik. Mardin'deki içme ve kullanma suyunun çoğunluğu Beyazsu havzasından karşılanıyor. Savur çayının aslında yazları kuruma noktasına geldiğini görebiliyoruz. Aslında bütün dereler akarsular üzerinde yanlış sulama pratikleri, yerleşim yerinin atık sularının buraya atılması, koruyucu önlemlerin alınmamasından kaynaklı kuruma noktasına geldiğini görüyoruz. Rapor kapsamında yer altı sularını inceledik ve tarımsal sulamayla bunun ilişkisini kurduk. Yakın zamanda 4 yıl öncesine kadar 400 metreye kadar açılan sondaj kuyularının bugün 850 metreye kadar indiğinin tespitini yapabildik."

Özdemir, tespit ettikleri sorunların çözümü noktasında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) olarak gerekli destekleri vermeye hazır olduklarını sözlerine ekledi.

Program soru-cevap kısmının ardından sona erdi.

Mezopotamya’nın bereketli topraklarında yer alan Mardin, tarih boyunca su kaynaklarıyla tarımsal üretimin merkezi olmuşken, bugün yanlış su politikaları, iklim değişikliği ve kontrolsüz kullanım nedeniyle ciddi bir su kriziyle karşı karşıya.

Mardin’de Su Varlıkları Alarm Veriyor

Rapora göre, Mardin’in su kaynakları üzerindeki baskı her geçen yıl artıyor. Fırat ve Dicle nehirlerinden beslenen Mezopotamya Havzası’nda, özellikle Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında inşa edilen barajlar ve hidroelektrik santraller, aşağı havzalara ulaşan su miktarını ciddi oranda düşürdü. 1975’ten bu yana Irak’a ulaşan suyun %80 oranında azalması, bölgedeki tarımsal üretimi ve ekolojik dengeyi olumsuz etkiledi.

Yeraltı Suları Tükeniyor

Mardin’de tarımsal sulama büyük ölçüde yeraltı sularına dayanıyor. Ancak, aşırı ve plansız kullanım nedeniyle yeraltı su seviyeleri hızla düşüyor. Kızıltepe Ovası’nda sulama amacıyla çekilen yeraltı suyu seviyesi, son 30 yılda 100-350 metreden 850 metreye kadar indi. 2024 yılında açılan 37 sondaj kuyusunun 9’unda su bulunamaması, yeraltı su rezervlerinin kritik seviyelere ulaştığını gösteriyor.

İklim Değişikliği ve Kuraklık

Raporda, iklim değişikliğinin Mardin üzerindeki etkilerine de dikkat çekiliyor. 2020-2021 döneminde yağışların olağanüstü düşük olması, Fırat Nehri’nin akışını %73, Dicle Nehri’nin akışını ise %29 oranında azalttı. Artan sıcaklıklar ve azalan yağışlar, tarımsal üretimi ve içme suyu teminini daha da zorlaştırıyor.

Tarımsal Sulama ve Su İsrafı

Mardin’de tarımsal sulamada geleneksel yöntemlerin yaygın olması, su israfını artırıyor. Açık kanal ve salma sulama yöntemleri, suyun verimli kullanımını engelliyor. Raporda, modern sulama tekniklerinin (damla ve yağmurlama) yaygınlaştırılması gerektiği vurgulanıyor.

Sanayi ve Madencilik Faaliyetlerinin Etkisi

Mardin’deki sanayi ve madencilik faaliyetleri, su varlıkları üzerinde ciddi bir tehdit oluşturuyor. Özellikle maden ocakları ve sanayi tesisleri, yeraltı ve yüzey sularını kirletiyor. Raporda, bu faaliyetlerin sıkı denetim altına alınması gerektiği belirtiliyor.

Çözüm Önerileri

Raporda, Mardin’in su krizini önlemek için şu öneriler sıralanıyor:

• Modern Sulama Teknikleri: Damla ve yağmurlama sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması.
• Yeraltı Sularının Korunması: Kontrolsüz sondaj kuyularının denetim altına alınması ve yeraltı su rezervlerinin yenilenmesi için projeler geliştirilmesi.
• Kentsel Su Yönetimi: Şebeke altyapısının modernize edilmesi, su kayıp-kaçak oranlarının azaltılması.
• Atık Suların Geri Kazanımı: Arıtılmış suların tarımsal sulama ve sanayi süreçlerinde kullanılması.
• Halk Bilinçlendirme Kampanyaları: Su tasarrufu konusunda farkındalık yaratılması.
• Uluslararası İşbirliği: Mezopotamya Havzası’ndaki su kaynaklarının korunması için komşu ülkelerle işbirliği yapılması.

“Su, Petrolden Daha Değerli Hale Gelecek”

Raporda, suyun gelecekte petrolden daha değerli bir varlık haline geleceği ve su krizinin önlenmesi için bugünden adım atılması gerektiği vurgulanıyor. Mardin’in su varlıklarının korunması, yalnızca bölge halkı için değil, Mezopotamya’nın binlerce yıllık medeniyet mirası için de hayati önem taşıyor.

TMMOB Mardin İl Koordinasyon Kurulu, suyun bir meta değil, temel bir yaşam hakkı olduğunu hatırlatarak, tüm yetkilileri ve halkı su varlıklarını koruma konusunda harekete geçmeye çağırıyor.