NATO nedir? NATO ülkeleri hangileridir? Türkiye ne zaman dahil oldu?

NATO'nun yeni Genel Sekreteri Mark Rutte Ekim ayı başında görevi devraldı. Daha önce bu görevi on yıl boyunca Jens Stoltenberg yürütmüştü.

Temmuz ayında kuruluşunun 75'inci yılını, doğduğu yer olan ABD'nin başkenti Washington'da düzenlenen bir zirve ile kutladı. NATO üyesi devletler, bir yandan kendi savunmalarını güçlendirmeye çalışırken, bir yandan da Rusya ile savaşan Ukrayna ordusunu güçlü tutmak için silah yardımını sürdürüyor. İsveç, Mart 2024'te NATO'ya katılan son ülke oldu. Böylece ittifakın üye sayısı 32'ye yükseldi.

 

NATO, 4 Nisan 1949'da aralarında ABD, İngiltere, Kanada ve Fransa'nın da bulunduğu 12 ülke tarafından kuruldu. NATO'nun kurulmasına öncülük eden anlaşma Washington'da imzalandı.

Kurulduğunda NATO'nun hedefi, Rusya'nın da aralarında olduğu bir grup eski komünist cumhuriyetin oluşturduğu Sovyetler Birliği'nin Avrupa'da genişlemesini engellemek amacıyla bir blok oluşturmaktı. Türkiye 1952'de NATO'ya katıldı.

NATO, üye ülkelerden birinin saldırıya uğraması halinde diğerlerinin ona savunması için yardım etmesi ilkesine dayanıyor. NATO'nun kendine ait bir ordusu bulunmuyor ancak üye ülkeler ortak askeri tatbikatlar düzenleyebiliyor, krizlere yanıt olarak toplu askeri eylemler gerçekleştirebiliyor.

Örneğin 1992-2004 yılları arasında eski Yugoslavya'da süren savaşa müdahale ederek Birleşmiş Milletler'e destek verdi. Etnik temizliği durdurmak ve bir barış anlaşmasının önünü açmak için hava ve kara güçlerini devreye soktu. NATO, Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgalinin başlaması sonrası, Rusya'nın "müttefiklerin güvenliğine yönelik en kayda değer ve doğrudan tehdit" olduğunu söyledi.

En son İsveç'in katılmasıyla NATO'nun Avrupa ve Kuzey Amerika'da üye sayısı 32'ye çıktı. Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasından sonra Doğu Avrupa'da Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Romanya, Litvanya, Letonya ve Estonya da ittifaka katıldı.

Alfabetik sıraya göre NATO üyesi ülkeler:

ABD, Almanya, Arnavutluk, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsveç, İtalya, İzlanda, Kanada, Karadağ, Kuzey Makedonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Yunanistan.

İsveç ve Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Mayıs 2022'de katılmak için başvuruda bulunmuştu. İki ülke bundan önce tarafsızlık politikası uyguluyordu.

Rusya ile 1340 kilometrelik kara sınırı olan Finlandiya, NATO'ya Nisan 2023'te katıldı. İsveç'in üyeliği, Türkiye ve Macaristan'ın karşı çıkması nedeniyle ertelenmişti. Türkiye, İsveç'in PKK ile mücadelede yeterli adım atmadığı gerekçesiyle başvurusunu onaylamamıştı. Ancak bir süre devam eden müzakerelerin ardından Ankara Ocak 2024'te başvuruyu kabul etti.

Macaristan da onayı uzun süre geciktirdikten sonra desteğini açıkladı. İsveç, 7 Mart 2024'te Washington'da katılım sürecinin tamamlanmasının ardından resmen NATO üyesi oldu. İsveç ve Finlandiya'nın katılımıyla NATO, 1990'lı yıllardan bu yana en büyük genişlemesini yaşadı. NATO'nun saflarına yaklaşık 300 bin aktif ve yedek asker eklendi. Ukrayna, Bosna Hersek ve Gürcistan da NATO'ya katılma talebinde bulundu.