Sadri Alışık kimdir? Google'ın Doodle yaptığı Türk sinemasının unutulmaz ismi Sadri Alışık
Sadri Alışık kimdir? Sadri Alışık Dünyaca ünlü teknoloji devi Google, 1995'te hayatını kaybeden Türk sinemasının unutulmaz ismi Sadri Alışık'ı, sanatçının 96. doğum gününde özel bir Doodle ile anıyor. Yeşilçam’da canlandırdığı karakterle unutulmaz olan Sadri Alışık 1944 yılında Günahsızlar isimli filmle ilk kez kamera karşısına geçmişti.
Sadri Alışık kimdir?
Turist Ömer karakteriyle izleyenlerin gönlünde yer edinen oyuncu, yönetmen, şair ve ressam Sadri Alışık, 96. yaş günü ile Google'da Doodle oldu. Yeşilçam’da canlandırdığı karakterle unutulmaz olan Sadri Alışık 1944 yılında Günahsızlar isimli filmle ilk kez kamera karşısına geçmişti.
Sadri Alışık tam adı ile Mehmet Sadrettin Alışık (5 Nisan 1925, Beykoz, İstanbul - 18 Mart 1995, İstanbul), Türk tiyatrocu, sinema oyuncusu ve komedyendir.
1964'ten başlayarak canlandırdığı Turist Ömer ve Ofsayt Osman tipleriyle tanındı. Yaşamı boyunca 200'ü aşkın filmde rol aldı.
Yaşamı
5 Nisan 1925 yılında İstanbul'da, Paşabahçe mahallesinde doğdu. Çocukluk yıllarında tiyatroya ilgi duydu; okul piyeslerinde rol aldı. Sahneye ilk defa 1939'da Eminönü Halkevi'nde amatör olarak çıktı. Beykoz Ortaokulundan (bugünkü adıyla Ziya Ünsel İlköğretim Okulu) ve ardından İstanbul Erkek Lisesinden mezun oldu.
Lise yıllarında Cağaloğlu Halkevi'nde tiyatro eğitimine başladı. Bu arada Ankara Devlet Konservatuvarı sınavına girip kazanmasına rağmen gözleri miyop olduğu için kayıt yaptıramadı ve İstanbul'a dönüp tiyatroya halkevinde devam etti. Bir süre Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümünde eğitim gördü.
Profesyonel oyunculuğa 1943'te Raşit Rıza Tiyatrosu'nda başladı. Onu halkevindeki bir oyunda izleyen ve beğenen sinema yönetmeni Faruk Kenç'in teklifi üzerine 1944 yılında Günahsızlar adlı filmde rol alarak sinemaya başladı. 19 yaşına iken çevirdiği bu film ile tanındı. Üç yıllık askerlik dönemi nedeniyle bu filmin ardından sinemaya ara verdi. 1950'li yıllarda sinemaya döndüğünde Yeşilçam filmlerinde daha çok yan rollerde görev aldı. Özellikle tarihî filmlerde küçük rollerde oynadı.
1951’de Küçük Sahne Tiyatrosu’nun kadrosuna girdi. Küçük Sahne’nin ardından Karaca, Site, Oda, Kent Oyuncuları ve Oraloğlu tiyatrolarında pek çok oyunda rol aldı. Bu dönemde ayrıca yerli ve yabancı filmlere seslendirme yaptı. 1951'de ilk evliliğini tiyatro sanatçısı Neriman Esen ile yaptı. Bu evlilik 1957'de sona erdi.
1950'lerin sonunda sinema filmlerindeki rolleri büyümeye başladı. Başrolde oynadığı ve bir sokak şarkıcısını canlandırdığı Hicran Yarası filmi o yılın en çok izlenen iki filminden biri oldu. Aynı yıl Kurtuluş Savaşı'nı anlatan Düşman Yolları Kesti ve Kalpaklılar filmlerinde birbirinden zıt karakterler canlandırdı. 1959 yapımı Zümrüt filmindeki "Doktor Fuat" rolü ile Gazeteciler Cemiyeti Türk Film Festivali’nde en iyi erkek oyuncu ödülüne değer görüldü. Aynı yıl Yalnızlar Rıhtımı filminde Çolpan İlhan ile başrolleri paylaştı ve rol arkadaşı Çolpan İlhan ile 20 Ağustos 1959'da evlendi. Bu evlilikten oğulları Kerem Alışık (1960) dünyaya geldi.
1960'ların başında ya paraya, kumara kadına düşkün kötü adam ya da salon komedilerinde sevimli delikanlı, jönün sempatik arkadaşı rollerinde oynadı. 1961’de çekilen Nejat Saydam'ın yönettiği, başrollerinde Ayhan Işık ve Belgin Doruk Küçük Hanımefendi filminde canlandırdığı Bülent Soysal karakteri Alışık'ın film yıldızlığına yükselişinde ilk basamak oldu. Filmin başarısı üzerine serinin diğer filmleri çekildi. Devam filmlerinde Bülent karakterinin hikâyedeki yeri ve önemi giderek arttı.
"Turist Ömer" filmleri
Alışık 1963 yılında ilk defa Ayhan Işık'ın başrolde olduğu Helal Olsun Ali Abi adlı polisiye-komedide bir yan karakter olan "Turist Ömer" rolünü canlandırdı. Yönetmen Hulki Saner'in amcasından esinlenerek yarattığı bu karaktere Sadri Alışık da bir asker arkadaşından esinlendiği çarpık selamı ve kendi gözlemlerini kattı. Bu filmin başarısının ardından 1964’te Yeşilçam’ın popüler çocuk yıldızı Ayşecik ile Turist Ömer'i bir araya getiren ve Turist Ömer'in yine yan karakter olduğu Ayşecik Cimcime Hanım ve Ayşecik Çıtı Pıtı Kız filmleri çekildi. Bu filmlerin gişedeki başarısından üzerine Alışık, 1964 yılında Turist Ömer'in ana karakter olduğu Turist Ömer filminde başrol oynadı. Alışık, ilk Turist Ömer filminden sonra on yıl içinde 7 filme ulaşacak olan Turist Ömer serisinde baş rol oynadı ve geniş kitleler tarafından tanınıp sevildi.
"Avare" karakteri
Toplam on yedi film çektiği 1964 yılı, Sadri Alışık'ın kariyerinin en üretken yılı idi. 1964 yılında başrolde oynadığı filmlerden birisi de 1951 yapımı Aware adlı Hint filminden uyarlanan Avare (1964) filmi idi. Alışık, bu filmle birlikte avare, gariban karakterler ile özdeşleşti. Bu filmdeki repliklerinden biri zaman içinde ikonlaşarak Sadri Alışık imajının bir parçası oldu:
| “ | ...Sokak köpeklerine selam vermek adam olmaya çeyrek var demektir! | „ |
"Ofsayt Osman" karakteri
1965’te Şaka ile Karışık filminde Ofsayt Osman karakterini canlandırdı. Özellikle filmin final sahnesindeki performansı çok beğenildi. Film, hiçbir işte başarılı olamamasından, "hiç gol atamamasından" dolayı adı Ofsayt'a çıkmış sevimli bir serseri tipi olan Osman'ın şu repliği ile hatırlandı:
| “ | Bu da mı gol değil be? Adaletine insanlığına kurban olayım hâkim bey bu da mı gol değil?" | „ |
"Haşmet İbriktaroğlu" karakteri
1966 yılında kara-komedi tarzındaki Ah Güzel İstanbul filminde Ayla Algan ile başrolü paylaştı. Alışık'ın canlandırdığı varını yoğunu miskinliği yüzünden kaybetmiş Haşmet İbriktaroğlu karakteri, Türk sinema tarihinin en kült karakterlerinden birisi haline geldi.
Şarkıcılığı
Alışık, 1964-1970 yılları arasında filmlerde seslendirdiği şarkılardan oluşan üç kırkbeşlik plak çıkardı. 1968 yılında ise hem şarkı söylediği hem de hikayeler anlattığı gazino programlarına başladı. Gösterisini tek kişilik bir piyese çeviren Alışık, 1980’e kadar sürdürdüğü gazino programlarını "dünün meddahını bugüne uyarlamak istedim" diye anlatmıştır. Sahne şovunda anlattığı "Müjgan" hikayesi çok beğenilince 1970’te Ah Müjgan Ah adıyla sinemaya aktarılmıştır. Gazino programlarının ardından şarkıcılığını öne çıkardığı Acı İle Karışık (1969), Menekşe Gözler (1969), Üvey Ana (1971) gibi filmler çevirdi.
Son filmleri
Alışık, Afacan Küçük Serseri'deki rolüyle 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödülünü kazandı. 1970'li yılların ikinci yarısında Yeşilam filmlerinin seyirci kitlesi azalmaya başlayınca gazino programlarına ağırlık verdi. 1977'de Atıf Yılmaz'ın yönettiği Acı Hatıralar filminden başrol oynadıktan sonra sinemaya 9 yıl ara verdi. Yakın dostu Ayhan Işık’ın 1979'da ölümü ile çok sarsıldı ve adeta hayat küsen sanatçı 1986'da Şalvar Bank filmi ile sinemaya geri döndü.
Son yılları
1986'nın ardından, geçirdiği karaciğer rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğa yeniden ara verdi. 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın sağladığı imkanlarla karaciğer nakli için ABD'ye gitti. Döndükten sonra bir özel televizyon kanalında Sadri Alışık Halk Show adlı bir program sundu ancak ilk sezonun tamamlanınca bu programdan ayrıldı.
Uzun bir hastalık döneminin ardından 1994 yılında son filmi Yengeç Sepeti'ni çekti. Bu filmindeki rolüyle de Mehmet Aslantuğ'la beraber 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'nü kazandı.
Alışık, ağırlıklı olarak İstanbul için yazdığı şiirlerinin toplandığı bir şiir kitabı yayımlamış ve yağlı boya ve kara kalem tablolara da imza atmıştır.
Ölümü
Karaciğer, böbrek ve solunum yetmezliği ile kemik iliği hastalığı nedeniyle tedavi görmekte olan Alışık, 18 Mart 1995 tarihinde İstanbul’da 69 yaşında yaşamını yitirdi. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Sanatçının anısına, eşi Çolpan İlhan tarafından kurulan Sadri Alışık Kültür Merkezi'nce her yıl Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri verilmektedir.
Filmleri
- Günahsızlar (1944)
- Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm (1949)
- İstanbul Geceleri (1950) - Kemal
- Çakırcalı Mehmet Efe (1950)
- İstanbul Çiçekleri (1951)
- Hürriyet Şarkısı (1951)
- Allaha Ismarladık (1951)
- Kendini Kurtaran Şehir / Şanlı Maraş (1951)
- Tanrı Şahidimdir (1951)
- Vatan ve Namık Kemal (1951)
- Yavuz Sultan Selim Ağlıyor (1952)
- İki Süngü Arasında (1952)
- Suçlu Benim (1953)
- Soygun (1953)
- Halıcı Kız (1953)
- Beyaz Şehir (1955)
- Battal Gazi Geliyor (1955) - Eflahun
- Sevdiğim Sendin (1955)
- Izdırap Şarkısı (1955)
- Beş Hasta Var (1956) - Nusret
- Kahpenin Aşkı (1957)
- İftira (1958)
- İstanbul Macerası (1958)
- Duvaklı Göl (1958)
- Altın Kafes (1958) - Eroinman Recep
- Ben Kahbe Değilim (1959) - Ahmet
- Yalnızlar Rıhtımı (1959) - Rıdvan Kaptan
- Şeytan Mayası (1959)
- Zümrüt (1959) - Fuat
- Kalpaklılar (1959)
- Hicran Yarası (1959)
- Vatan Uğruna / Kıbrıs'ın Belası Kızıl Eoka(1959)
- Düşman Yolları Kesti (1959) - İdris Bey
- Utanmaz Adam (1961) - Cengiz Han
- Küçük Hanımefendi (1961) - Bülent
- Aşkın Saati Gelince (1961) - Nuri
- Külkedisi (1961)
- Silahlar Konuşuyor (1961)
- Seni Benden Alamazlar (1961)
- Şahane Kadın (1961)
- Seviştiğimiz Günler (1961) - Bülent
- Daima Kalbimdesin (1962) - Tarık
- Küçük Hanımın Şoförü (1962) - Bülent
- Ayşecik Yavru Melek (1962) - Kenan
- Küçük Hanım Avrupa'da (1962) - Bülent Soysal
- Hayat Bazen Tatlıdır (1962) - Semih
- Fatoş'un Bebekleri (1962) - Suat
- Küçük Hanımın Kısmeti (1962)
- Acı Aşk (1963)
- Maceralar Kralı (1963) - İsmet
- Çalınan Aşk (1963) - Necmi
- Korkusuz Kabadayı (1963)
- İlk Göz Ağrısı (1963) - Adem
- Arka Sokaklar (1963) - Nejat Bey
- Dişi Kurt (1963) - Kudret Reis
- Geçim Dünyası (1963)
- Bize de mi Numara (1963)
- Üç Öfkeli Genç (1963)
- Helal Olsun Ali Abi (1963) - Turist Ömer
- Aman Kimse Duymasın (1963)
- Kendini Arayan Adam (1963) - Necdet
- Ayşecik Çıtı Pıtı Kız (1964)
- Hızır Dede (1964) - Samim
- Anadolu Çocuğu (1964) - Kasımpaşalı Kara Ali
- Ayşecik Cimcime Hanım (1964) - Turist Ömer
- Afilli Delikanlılar (1964) - Salih
- Taşralı Kız (1964) - Sami
- Avare (1964) - Sedat
- Sıkı Dur Geliyorum (1964)
- Turist Ömer (1964) - Turist Ömer
- Uçurumdaki Kadın (1964)
- Erkek Sözü (1964)
- Sokakların Kanunu (1964) - Yakışıklı, Ertuğrul
- Beş Şeker Kız (1964)
- Köye Giden Gelin (1964)
- Ahtapotun Kolları (1964)
- Bomba Gibi Kız (1964) - Kenan
- Fıstık Gibi Maşallah (1964) - Fikri/Fikriye
- Kelebekler Çift Uçar (1964)
- Hırsız (1965) - Osman
- Soytarı (1965) - Ethem
- Sana Lâyık Değilim (1965) - Osman
- Pantolon Bankası (1965)
- Yankesicinin Aşkı (1965) - Osman
- Turist Ömer Dümenciler Kralı (1965) - Turist Ömer
- Şaka ile Karışık (1965) - Ofsayt Osman
- Kocamın Nişanlısı (1965)
- Adım Çıkmış Sarhoşa (1965)
- Komşunun Tavuğu (1965) - Şadi Soyubüyük
- Seveceksen Yiğit Sev (1965)
- Üç Kardeşe Bir Gelin (1965) - Sabri
- Serseri Aşık (1965) - Doktor
- Berduş Milyoner (1965)
- Nazar Değmez İnşallah (1965)
- Ava Giden Avlanır (1965)
- Boyacı (1966) - Dalgacı Mahmut
- Karakolda Ayna Var (1966) - Taş Kasaplı Necati
- Sokak Kızı (film, 1966) (1966) - Murat Giray
- Efkârlıyım Abiler (1966) - Gönlübol Arif
- Kaderin Cilvesi (1966) - Ahmet
- Ah Güzel İstanbul (1966) - Haşmet İbriktaroğlu
- Milyonerin Kızı / İntikam Hırsı (1966)
- Seni Bekleyeceğim (1966)
- Turist Ömer Almanya'da (1966) - Turist Ömer
- Şoför Deyip Geçmeyin (1966)
- Sevgilim Bir Artistti (1966)
- Gariban (1966) - Gariban Ali
- Günahkar Kadın (1966) - Osman
- Akşamcı (1967) - Osman
- Bitirimsin Abi (1967) - Kazım
- Hindistan Cevizi (1967) - Osman
- Serseri (1967) - Kazım
- Ringo Kazım (1967) - Ringo Kazım
- Ağır Suç (1967) - Şevket
- Şaşkın Hafiye Killing'e Karşı (1967) - Şaşkın Hafiye
- Marko Paşa (1967) - Marko Paşa
- Serseriler Kralı (1967)
- Bekâr Odası (1967) - Kazım
- Gecekondu Peşinde (1967)
- Kız Kolunda Damga Var (1967)
- Paydos (film, 1968) (1968) - Öğretmen Murtaza
- Efkarlı Sosyetede (1968) - Efkarlı Arif
- Benimle Evlenir Misin (1968) - Cafer
- Yara (1968)
- Agora Meyhanesi (1968)
- Dertli Gönlüm (1968)
- Kırmızı Fener Sokağı (1968)
- Menekşe Gözler (1969)
- Muhabbet Kuşu (1969) - İbrahim
- Acı İle Karışık (1969) - Osman
- Ağlama Değmez Hayat (1969) - Osman
- Turist Ömer Arabistan'da (1969) - Turist Ömer
- Kaldırım Çiçeği (1969)
- Hancı (1969) - Turhan
- Damga (1969)
- Altın Kalpler (1969)
- Zalim (1970)
- Tatlı Hayal (1970)
- Fatoş Talihsiz Yavru (1970) - Gariban
- İşler Karışık (1970) - Hüsnü/Orhan
- Ah Müjgan Ah (1970) - Hüsnü
- Darıldın mı Cicim Bana (1970) - Osman
- İç Güveysi (1970)
- Arkadaşlık Öldü mü? (1970) - Osman
- Talihsiz Baba (1970)
- Erkeklik Öldü mü Abiler (1970)
- Turist Ömer Yamyamlar Arasında (1970) - Turist Ömer
- Fıstık Gibi (1970) - Fikri/Fikriye
- Afacan (1970) - Osman
- Tamam Mı Canım (1971) - Ali
- Cımbız Ali / Yırtık Niyazi (1971)
- Kavanoz Dipli Dünya (1971)
- Sevdiğim Uşak (1971)
- Çılgın Yenge (1971)
- Ali Baba Kırk Haramiler (1971) - Ali Baba
- Ayıpettin Şemsettin (1971)
- Turist Ömer Boğa Güreşçisi (1971) - Turist Ömer
- Üvey Ana (1971) - Emin
- Afacan Küçük Serseri (1971) - Hüsnü
- Toto Kralı (1971)
- Ay Aman Of (1972)
- Kırk Yalan Memiş (1972) - Memiş
- Aynı Yolun Yolcusu (1972)
- Gelinlik Kızlar (1972) - Sadi
- Afacan Harika Çocuk (1972) - Kazım
- Sevgili Hocam (1972)
- Tatlım (1973) - Ferit
- Balıkçı Osman (1973) - Osman
- Turist Ömer Uzay Yolunda (1973) - Turist Ömer
- Dikiz Aynası (1973)
- Dertli (1973) - Haşmet
- Atını Seven Kovboy (1974) - Red Kit
- Ayyaş (1974)
- Ne Hakem (1974)
- Haşhaş (1975) - Recep
- Deli Deli Tepeli (1975) - Konuk Sanatçı
- Baş Belası (1976) - Baba
- Ben Sana Mecburum (1976) - Hasan
- Saffet Beni Affet (1976) - Saffet
- Hamza Dalar Osman Çalar (1976) - Osman
- Seyahatname (1977)
- Acı Hatıralar (1977) - Osman
- Kartallar Yüksek Uçar (1983-1985) - Banazlı İsmail
- Babamın Namusu (1986)
- Eşşek Oğlum ve Ben (1986)
- Çalıkuşu (1986-1988) - Miralay Hayrullah Bey
- Çapkın Baba (1986) - Reşit Ağa
- Kız Babası (1986) - Vedat
- Babasının Oğlu (1986) – Kendisi (Konuk Oyuncu)
- Bebek Davası (film) (1986) - Mahir
- Şalvar Bank (1986) - Reşit
- Saat Sabahın Dokuzu (1987-1989)
- Yengeç Sepeti (1994)
Özel yaşamı
Bir süre sinema oyuncusu Neriman Esen'le evli kalan Alışık, ardından Çolpan İlhan'la evlendi. Bu evlilikten tek çocuğu Kerem Alışık dünyaya geldi.
Plakları
- 1964 - Avare / Dalgamıza Bakalım - Serengil Plak 10003
- 1964 - Tophane Rıhtımında / Turist Ömer - Melodi Plak 2161
- 1970 - Turist Ömer Arabistan'da / Turist Ömer - Saner Plak 1003
Aldığı ödüller
- 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü, Küçük Serseri
- 1966 yılında, Atıf Yılmaz'ın yönettiği Ah Güzel İstanbul filmi ile Sanremo Bodrig Hera Güldürü Filmleri Şenliği - Gümüş Ağaç Plakası Özel Ödülü.
- 1994 tarihli, Yavuz Özkan'ın yönettiği Yengeç Sepeti adlı son filmi ile 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Erkek Oyuncu ödülü.
Editör: Mustafa Kardaş
