Fethi Okyar kimdir? Fethi Okyar kitapları ve sözleri
Türk asker ve siyaset adamı. Fethi Okyar hayatı araştırılıyor. Peki Fethi Okyar kimdir? Fethi Okyar aslen nerelidir? Fethi Okyar ne zaman, nerede doğdu? Fethi Okyar hayatta mı? İşte Fethi Okyar hayatı...
Tam / Gerçek Adı: Ali Fethi Okyar,
Doğum Tarihi:
Doğum Yeri: 29 Nisan 1880, Pirlepe, Makedonya Cumhuriyeti
Fethi Okyar kimdir?
Devlet adamı ve Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurucusu. Pirlepe'de doğdu. İyi bir öğrenim gördü. Vatan Hürriyet Cemiyeti'nde Mustafa Kemal ile beraber çalıştı. 1908 da Paris'te ateşemiliter olan Fethi Bey, Trablusgarp Savaşı çıkınca Paris'ten ayrıldı, Afrika'da yapılan savaşlara katılmak üzere Trablusgarb'a geçti. 1913'de İttihat ve Terakki Genel Merkezi'ne üye seçilmiş ve Genel Sekreter olmuştur. Aynı yılın son aylarında Sofya'ya elçi olarak tayin edildi.
İzzet Paşanın kısa süren Sadrazamlığında Dahiliye Nazırı olarak görev alan Fethi Bey, Damat Ferit Paşa tarafından tutuklandı. Bütün muhaliflerini ortadan kaldırmak isteyen Damat Ferit, Fethi Bey'i Enver, Cemal ve Talat Paşaların kaçmalarına göz yummakla suçlandırmış ve Malta'ya sürgüne göndermiştir. Ancak tutuklanan İngilizler'le değiştirilmek suretiyle 1921 yılında Malta'dan kurtarıldı. Büyük Millet Meclisi tarafından Büyük Taarruzda Dahiliye Nazırı olarak seçilen Fethi Bey, Roma, Paris ve Londra'ya giderek; Yunanlıların Anadolu'dan çekilmelerini sağlayacak bir barış için çalışmıştır. Fethi Bey bu durumu, o sırada taarruz hazırlıklarını tamamlamak üzere bulunan Mustafa Kemal'e bir telgrafla birdirdi. Daha sonra da Ankara'ya döndü. Rauf Orbay'ın Başbakanlık görevinden ayrılması üzerine Başbakan seçildi (4 Ağustos 1923).
Cumhuriyetin ilanı sırasında yaşanan kabine buhranı üzerine Başbakanlıktan ayrıldı. Mustafa Kemal'in Cumhuriyetin ilanına karar verdiği sırada, O'nun yanında bulunmuş ve Mecliste takip edilecek çalışma şeklini beraberce tespit etmişlerdir. Fethi Bey, Cumhuriyetin ilanından sonra TBMM Başkanı seçildi. Terakkiperver Fırkanın kurulmasından sonra, Başbakanlıktan ayrılan İsmet İnönü'nün yerine tekrar başbakanlığı seçilen Fethi Okyar, Şubat 1925'te başlayan Şeyh Sait İsyanı sırasında Başbakanlıktan ayrıldı.
Büyükelçi olarak çalıştığı Paris'ten, 1930 yılında dinlenmek için yurda gelen Fethi Okyar'a Mustafa Kemal tarafından yeni bir parti kurması teklifi yapılması üzerine, Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu. Fakat bu parti kapatıldı. Mustafa Kemal'in ölümünden sonra da çalışmalarına devam eden Fethi Okyar, 12 Mart 1941'de Adliye Vekaleti görevinden ayrılmış ve birkaç yıl sonra 7 Mayıs 1943'de ölmüştür.
Fethi Okyar Kitapları - Eserleri
- Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?
- Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları
- İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar
- Sultan II. Abdülhamid Han’la 113 Gün
- Büyük Günlerin Adamı
- Üç Devir'de Bir Adam
Fethi Okyar Alıntıları - Sözleri
- Yanlış öğrenilen şeylerin bilahare tashihi pek müşküldür. (İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar)
- Akşam olunca Gazi'nin yanına gittim; Gazi ile beraber sofraya inmiştik, sofrada huzuru mutad (sürekli orada) olan arkadaşlar birer birer yemek salonuna girdikleri esnada, Kütahya mebusu Nuri ve Erzurum mebusu Tahsin Beylere Gazi, benim fırkama geçmeleri için emir verdi. Onlar da, "Emredersiniz Paşam" diyerek kabul ettiler. Biraz sonra gelen Reşit Galip Bey'e aynı emir verildi. O da, "Başüstüne Efendim" diyerek kabul etti. Binaenaleyh fırkamız o günden itibaren, Ağaoğlu Ahmet Bey, Kütahya mebusu Nuri Bey, Erzurum mebusu Tahsin ve Aydın mebusu Reşit Galip Beylerden teşekkül ediyordu. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?)
- Kendi öz milletinin hususiyetlerini tanımak imkanı bulamamıştı, Sarayına kapanmış, otuz yıl sadece cuma selamlıklarının muayyen yolu üzerinde birikenleri milleti olarak görebilmişti. (Sultan II. Abdülhamid Han’la 113 Gün)
- Ben cumhuriyeti şahsi menfaatim için yapmadım. Hepimiz faniyiz. Ben öldükten sonra arkamda kalacak müessese bir istibdat müessesedir. Ben ise, millete miras olarak bir istibdat müessesesi bırakmak ve tarihe o surette geçmek istemiyorum. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları)
- İki arkadaşı birbirine cezbeden noktalar nelerdi? Kemal, yerinde duramayan, heyecanlı, aksiyona yönelik, dinamik bir karaktere sahipti. Fethi ise Batı kültürünü hazmetmeye çalışan, Fransızca kitap okumaya hevesli, hoşgörülü, sistemli ve ihtiyatlı bir mizaca sahipti. Ortak tarafları, vatanperverlik, istibdata karşı çıkmak, hürriyeti ve Batı müesseselerini benimsemek idi. Karakterlerinin farklı vasıfları ise iki arkadaşı birbirine yaklaştırıyor, birbirini adeta tamamlıyordu. (Büyük Günlerin Adamı)
- Sultan Abdülhamit oybirliği ile hilafet ve saltanattan hal edilmiştir. Mecliste ''yaşasın v.mehmet reşad sesleri yükseliyordu.'' (Üç Devir'de Bir Adam)
- Şu öksüz, bakımsız, gerilemiş ülkede, yeni bir fırka teşekkül etti diye, bütün ümitleri ondan beklemek doğru değildi. Gene bu fırka ortadan çekildi diye, hüsrana kapılmanın manası yoktur. Asıl hakkını aramayanların akıbetleri elîm olur. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları)
- Benim mesleğim fikir vadisinden ayrılmamaktır. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları)
- Fethi Bey'in hatıralarında geçen Gazi'nin bir sözü her şeyi anlatmaya yetiyor zaten: "Gerçekte bugünkü yönetim şeklimiz lafzen Cumhuriyetse de, Cumhuriyet'den ziyade dictature'e (diktatörlüğe) benzemektedir." (Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?)
- Bütün kalbim vatanda henüz doğmamış olan hürriyet güneşinin hasretiyle sızlamakta idi. Cumhuriyet kelimesi yalnız dudaklarda kalmış ve kalplere girmemişti. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları)
- Bir ittihatçı iyi bir dosttur, iki ittihatçı bir araya gelince dikkat etmek gerekir, üç ittihatçı olurlarsa mutlaka ihtilâl planları yapmaya başlarlar... Mustafa Kemal ATATÜRK (Üç Devir'de Bir Adam)
- Konya Valisi üç teşrinievvelde otuza yakın mahalle muhtarını nezdine celbederek, Halk Firkası'na rey verdirmeye çalışacaksınız, aksi halde aldığım emir üzerine derhal icraata geçer kafanızı kırarım diye tehdit ettiği işbu mahalle muhtarları tarafından tutulmuş zabit varakası ile sabittir. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları)
- Gazi: - "Bilmem fırka lideri ne diyecek, fakat ben Nuri Bey'i Katib-i Umumiliğe münasip görüyorum. Belki Reşit Galip Bey de münasip olur fakat Saffet Bey'le karşı karşıya mücadele için Nuri Bey'in Kâtib-i Umumî olması çok iyi olacaktır" dedi. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?)
- biz meclis-i mebusan tarafından geldik. fetva-i şerif var. millet seni hal etti. ama hayatın emindir. (Üç Devir'de Bir Adam)
- Seni kollarım arasına almak ve yüzlerce öpmek arzusuna bir türlü mukavemet edemiyorum. Yegâne emelim bir an evvel seninle birleşmektir sevgilim. (İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar)
- Geçen sene bu zaman nerede idik? Bir seneden beri ne azim tahavvül değil mi? İnşallah ileride daha mesut ve daha şatır günler geçireceğiz. (İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar)
- Gazi: Bana fırka teşkili arzusunda bulundugunuzu bir mektupla bildirir ve bunu nasıl telakki edeceğimi (karşılayacağımı) sorarsınız. Ben de cevaben hüsn i telakki edeceğimi (olumlu karşıladığımı) bildirdikten sonra işe başlarsınız. Yazacağınız mektupta, Reisicumhur ve Halk Fırkası Reis-i Umumisi (Genel Başkanı) olmak sıfatlarıyla bana hitap edersiniz." Ben bu son ihtarın manasını ve ehemmiyetini pek anlayamadım. Bu ana kadar Halk Fırkası Reis-i Umumiliği'nden bahsetmemiş olan ve memlekette cumhuriyeti esaslandırmak için tek fırka yerine iki fırka ikame ederek tarihte lekesiz bir nam bırakmak isteyen Gazi'nin bu teşebbüsüne hayran iken, fırka teşkilini kabul edeceğimi bildirdikten sonra Reis-i Umumilik bahsinin ortaya çıkmasını su-i telakki etmemiş (kötüye yormamış) ve bu yüksek maksada uzaktan veya yakından icra tesir edeceğini (etkileyeceğini) hatırıma getirmiştim. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?)
- Seni görmek iştiyakımdan başka hiçbir sıkıntım yoktur. Fakat bu sıkıntı kâfidir. (İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar)
- Gazi, yeni fırka hakkında izahat verirken. "Bu fırkalar benim iki evladım gibi olacak ve ben (İsmet Paşa'ya ve bana hitaben), böylece tabir etmekliğimi müsaade ederseniz, sizin babanız olacağım. Bir baba iki öz evladına nasıl müsavi muamelede bulunuyorsa, ben de aynı vechile bu iki fırkaya muamele edeceğim. Bundan emin olunuz. Bu teşebbüs memleket için çok hayırlı neticeler verecektir" demiştir. Ben bu sözlerinin de gazeteye geçmesini Gazi'den rica ettim. "Hayır, bunları şimdilik yazmaya lüzum yok" dedi. Gazi'nin Halk Fırkası'na ve Serbest Fırka'ya bir baba iki öz evladına nasıl muamele ederse o yolda muamele edeceğine dair olan sözleri benim için esaslı bir düstur olmuştu. Bu sözleri, ilk zamanlarda Gazi bir-iki defa daha tekrar etmişti. Sonradan, fırkamızın gördüğü farklı muamele üzerine, Gazi'ye bu sözlerini müteaddit defalar hatırlattım ve iki öz evlada bir baba böyle mi muamele eder? demekte kusur etmedim. Gazi, bitaraflıktan ayrılmadığına dair cevap vermekle iktifa ediyordu. (Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?)
- Ümit ederim ki iyi bir haber alırım. Çünkü ümit olmasa burada hayatımız pek acı olacaktır. (İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar)
