Almas İldırım kimdir? Almas İldırım kitapları ve sözleri
Azeri Şair Almas İldırım hayatı araştırılıyor. Peki Almas İldırım kimdir? Almas İldırım aslen nerelidir? Almas İldırım ne zaman, nerede doğdu? Almas İldırım hayatta mı? İşte Almas İldırım hayatı...
Tam / Gerçek Adı: İldırım Almaszade
Doğum Tarihi: 1907
Doğum Yeri:
Almas İldırım kimdir?
İldırım Almaszade (Azerbaycan: İldırım Almaszadə; d. 25 Mart, 1907; Bakü, Azerbaycan Vilayeti, Rusya İmparatorluğu; ö. 14 Ocak, 1952; Elazığ, Türkiye) Azerbaycan Muhaciret Edebiyatı şairidir.
1930 yılında Sovyet idaresinde muhalif olması nedeniyle Dağıstan'a sürülmüş, burada kalması tehlikeli görülünce, Türkmenistan'a gönderilmiştir. Hayatı tehlikeye girince Türkiye'ye sığınmıştır.
Hayatı
Babası Abdülmehemmed ve annesi Nisa Hanım'dır. Çiftçilikle uğraşan aile Apşeron'un Qala kentindendirler.
Almas İldırım, 1914-1915 yıllarında İran'dan gelen işçiler için açılan "İttihad" mektebine kaydoldu. Okul esasen Farsça olmasına rağmen Azerbaycan dili ile eğitim yapılıyordu. Okulu bitirdiğinde Farsça okuyor ve konuşabiliyordu. Şairin üniversite seçiminde Şarkşunaslık'ı seçmesinde büyük önemi vardır.
Almas İldırım, 1927'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Şark Edebiyatı Bölümü'ne kayıt olmuşsa da; babası "tacir" olduğu için üniversiteden uzaklaştırılır. Asıl atılma sebebi yazdığı şiirlerinin içerikleri ve Türkiye'de bazılarının yayımlanmasıdır.
Üniversiteden atıldıktan sonra Azerbaycan Proletar Yazıcıları Cemiyeti'ne girer.
Bu devirde Azerbaycan Edebiyatı'nı aydınlatarak, ileri götürmeye çalışan teşkilatlar kurulmaya başlamıştır.
Dağistan'a sürülmesine sebep olan şiir de, Türkiye'de Hayat dergisince yayınlamıştır.
"Zirvende oynayaşan rüzgarlar acı, Yıllardır görünmez başımın tacı, Anlat ki derdinin nedir ilacı, Nedir bu dumandan tüller, a dağlar? Boynunda kızıldan rengin bir deste, Laleler dağılmış yolların üste, Gel sen bu ülkeden bin kurban iste, Senden esirgemez, yollar, a dağlar!..."
Daha sonra eşi Ziver Hanım ve üç aylık çocuğuyla İran'a gitmeye karar verir. Yolda gittiği kervandan ayrılır ve tek başına gitmeye çalışırlar. İran'a vardıklarında İran polisince tutuklanıp hapise mahkûm edilirler. Casus olabileceği düşüncesiyle çeşitli işkencelere maruz kalır, sağlığı bozulur ve hapisten çıktıntan sonra çok kötü bir hayat yaşar.
Şair için artık gurbet yılları başlamıştır. Ve Türkiye'de önce Elazığ'a, sonra Palu ilçesi Karaca bucağında ilkokulda vekil öğretmenlik yapar. Sonradan Elazığ'da iskan memurluğu yapar. Bir süre sonra da Malatya iskan müdürlüğüne kadar varır.
İldırım çiftinin 1936 yılında ikiz çocukları dünyaya gelir. Onlara "Eldegez" ve "Yurdavar" adlarının verir ki; bir gün yine topraklarına dönsün, orada gezsinler istemektedir. Ne var ki çocukları, ağır hastalığa yakalanarak aynı gün ölürler. Bu yazarın "Bir Günde Ölen" adlı şiirinde geçer.
Daha sonradan annesinin ölümü, eşinin acılara dayanamaması ve babasının hapse atılarak sonradan serbest bırakılması ve vefatı, yazarı çok yıpratır. 14 Ocak 1952'de halen vatan hasretiyle yanıp tutuşan Yıldırım, gözlerini kapatır. Mezarı Malatya'nın Kale kasabasındadır.
Edebi Şahsiyeti
Şair, şiilrerinde imza olarak "A.Y." - "A-zâde" - "A.İ. - "Almaszâde İ." imzalarını kullanmıştır.
İlk şiirleri Maarif ve Medeniyet, Şarq Qadını ve Maarif İşçisi dergilerinde yayımlanır.
Şairin yazdığı tüm şiirler, bir yerde tutulamamış ve peşine düşülememiştir. Çoğu şiiri Türkiye'de Boğulmayan Bir Ses kitabında yayımlanmıştır.
Almas İldırım Kitapları - Eserleri
- Boğulmayan Bir Səs
Almas İldırım Alıntıları - Sözleri
- . Səndən ayrılalı tutuldum yasa, Bu xəstə könlümdə nalələr qaldı. Gözlərim yaşardı buludlar kimi, Sarışın çöhrəmdə jalələr qaldı. Fələk varlığımı gənç ikən əzdi, Qəlbimdə ələmlər, acılar gəzdi, Əməl qönçəsini yad əllər üzdü, Yerində yıpranmış lalələr qaldı. Birlikdə bir zaman sevişməzmiydik? Könüldən nə keçsə bölüşməzmiydik? Üz-üzə dayanub gülüşməzmiydik? İndi aramızda halələr qaldı. Bakı, 1925 . (Boğulmayan Bir Səs)
- . Bir zamanlar adına eşq oxudum illərlə, İndi artıq qəlbimin içində inlə, Bakı. Uğrunda çarpışanlar qolları bağlı getdi, Mən yanaraq kül oldum sənin dərdinlə, Bakı. Bir gün istiqlal dedin, biz atıldıq qovğaya, Sən bağrında qanlı bir yer açdın Moskvaya, Kim dedi çevriləsən leş qoxan bir yuvaya? Kim dedi bir mujikin əmrini dinlə, Bakı? Dünyanın atəş dolu sinəsi mənəm deyə, İlk olaraq atəşi sundun Prometeyə. O zəncirləndi Qafa, sana can deyə-deyə, Gömüldü könüllərə eşqi səninlə, Bakı. Sən zümrüd bir tac ikən bizim qoca Qafqaza, Düşmənə sevinc verdin, bizi düşürdün yasa. Eşqimi qanla boğdu, mən dostmu deyim rusa? Odlu köksüm qabarmış daşan bir kinlə, Bakı. Yanarkən Səbayeldə hər axşam yaşıl mayak, Yolumu sənələrlə gözləyən anam oyaq. Taleyə bax, uzaqlar yaxın, yaxınlar uzaq, Uzaq dağlar ardından gəl məni dinlə, Bakı. Elazığ 1935 . (Boğulmayan Bir Səs)
- ... Kremlin... onu sorun tarixin yaprağına, Kaç milyon insan qanı çilənmiş toprağına? İçdikcə qan istiyor, içdikcə quduzlanır Diqqət! Hüdudlarında hörülü insan ağına. Orda Dəli Petronun hirsi var, əməli var, Orda sosialistliyin ruslaşan təməli var. Nerdə bir canavarlıq, bir cinayət çıxarsa, Orda barbar, kommunist Moskvanın əli var. ... (Boğulmayan Bir Səs)
- Mənim bircik bacım, Dinlə, sana anlatayım qürbəti, Qəhr olası, çəkilməyən nazı var, Qürbət dedikləri issız bir ada, Dörd tərəfi ucsuz-bucaqsız dəniz, Sahillərində yalnız, Qayalara çarpan suların səsi, Bir də qərib martıların şərqisi... Burda nə ana səsi, Nə də sənin səsin var □ Şairin bacısı Sonanı o illər nadan bir şəxs, “bu satqının bacısıdır” deyə nişan vermişdir. Bu nahaq tənədən sarsılan Sonanın başına hava gəlmiş, qar- daşının yad gözlərdən səylə qoruduğu məktublarını yandırmış, şüuru durul- madan vəfat etmişdir. (Boğulmayan Bir Səs)
- . Mənim də dərdim var, hakim, dinlə sən, Ömrüm kitabını qaralanmış yaz. Keçdi otuz səkkiz ilim heç oldu, Qəlbimi yüz yerdən paralanmış yaz. Yaz, dostları sağır, dövranı sərxoş, Yaz, könlümdə çarpan əməlləri boş, Sorma nerdən gəlmiş, nerdə vurulmuş, Dağdan-dağa çarpmış, yaralanmış yaz. ... (Boğulmayan Bir Səs)
- . Sovrulsun ümmanlara gövdə, bacaq, bilək, baş, Yerə girsin Kremlin qalmasın daş üstdə daş, Hürr insanlıq uğrunda başlasın qutlu savaş, Vaxt gəlmişdir, ey zaman, bir ölüm şərqisi çal, İxtilal istəyirəm, müqəddəs bir ixtilal... . (Boğulmayan Bir Səs)
- . Ey illərlə uzaqdan həsrətini çəkdiyim, Uğrunda gizli-gizli göz yaşları tökdüyüm, Nə bu, dinsiz taleyə böylə boyun bükdüyüm? Gözümmü kor, qolumda qüvvətimmi yox mənim? Nerdəsin, ey keçmişim, gəl qəlbimə ax mənim. . (Boğulmayan Bir Səs)
- . 1944-cü ildə Anayurda sığınıb bilaharə Ruslara təslim edilən və ruslar tərəfindən hudutta makinəli tüfənglə biçilib öldürülən 187 azəri qardaşımın əziz ruhuna Türk denince özü, sözü mərd olur, Dost deyincə ayrılmaz bir fərd olur. Qardaş deyib dara düşsəm, sığınsam, Bundan sora bu mənə bir dərd olur... Mən nə deyim bu vəfasız dağlara? Öz qardaşı dönük olan ağlara! ... Alnımın yazısı qaradır, qara, Qaradan bir yaylıq yolladım yara, Yol uzun, el uzaq, yetişməz əllər, Türklüyün qaynayan qəlbini sara. Fələk qıymış bəslənən bu diləyə, Lənət türkü xəncərləyən biləyə! Bir suçmu düşmənə köks gərdiyim? Günahmı Türklüyə könül verdiyim? Düşmənin açdığı yaradan dərin, Ana yurdda öz qardaşdan gördüyüm. Səslənsəydim səs çıxardı hər daşdan, Nə bəklərsən sağırlaşan bir başdan? Kaçdır əli qanlı çıxdı oyundan, Nə bilim qəhbəlik varmış soyunda. Girdiyim özyurddan döndərilərkən, Qanımın axdığı sınır boyunda Açan lalələrdən bir çələng hörsəm, Türklük dünyasına ərməğan versəm... . (Boğulmayan Bir Səs)
- . Ey azəri türkü, ey vətəndaşım... sənin oğurlanmış haqqından doğan həyəcanlarına tərcüman olum deyə hayqırdım... təəssüf ki, bu hayqırış sonda qırıq-tökük hıçqırıqlarımdan doğan boğuq bir səsə çevrildi. Ah... bu səsdə sənin... eşqini, həsrətini, qəribliyini azacıq da olsa əks etdirə bildimsə, xoşbəxtəm... . (Boğulmayan Bir Səs)
- . Nerdə məni gül qoynunda doğuran, Xəmirmi göz yaşıyla yoğuran, Beşiyimdə “layla balam” çağıran, Azərbaycan, mənim baxtsız anam oy! Neçə bir il həsrətinlə yanam, oy? Salam desəm, rüzgar alıb götürsə, Ağrı dağdan Alagözə ötürsə, Gur səsimi göy Xəzərə yetirsə, Xəzər coşub zəncirini qırsa oy! Hökm etsə bu sərsəm gediş dursa oy! ... (Boğulmayan Bir Səs)
